راز غيبت امام از مردم چيست و غيبت به چه معناست؟ وقتى امامت ، به دوازدهمين امام يعنى حضرت مهدى(ع)، فرزند امام حسن عسكرى(ع)رسيد، طبق برنامه الاهى ،غیبت ايشان مطرح شد.يازده امام پيشين كه بين مردم،ظاهر بودند و مأموريت پيشوايي و هدايت را اينگونه انجام مى دادند، به دست حاكمان ظالم،به شهادت رسيدند؛ اما …
آيا فقه، فقط احكام عملى را در بر مى گيرد يا معناي وسيع ترى دارد و شامل باورها هم مى شود؟ “فقه” و “تفقه” در لغت، به معناي فهم و شناخت يا فهم دقيق است.اين واژه در قرآن كريم آمده است:”چرا از هر گروهى يك دسته كوچ نمى كنند تا در امر دين …
مسلم است كه در قرآن، اسرار زيادي وجود دارد؛ مى پرسيم داناي به اسرار قرآن چه كسى است؟ خود قرآن به اين سوال چنين پاسخ مى دهد: آنان كسانى هستند كه كه علم قرآن نزد آنان است (من عنده علم الكتاب):” خدا و كسي كه علم قرآن نزد اوست براي گواهى ميان …
راز آطوار و تحولات و تغييرات ما چيست؟ چرا خداوند از ابتدا ما را يك وجود ثابت و بدون تغيير،قرار نداد و از ابتداي خلقت تا به حال ، دائماً از حالتى به حالت ديگر تغيير داده و مى دهد؟ يك حكمتش را خود خداوند در اين آيه بيان مى دارد: عظمت الاهى …
چيست راز تسبيح همه موجودات براي خداوند، كه قرآن تسبيح آنها را گزارش مى كند:” هر شيئى (و هر موجودى) تسبيح و حمد او را مى كند ولي شما تسبيح آنها را نمى فهميد”١؟تسبیح به معنای منزه، مبرا، پاک و مقدس دانستن خداوند است از هر نقص، عیب، نیاز، شریک و هر چیزی …
در تبيين قدرت انسان بر انجام افعال، سه ديدگاه مطرح است: جبر، آزادى مطلق(تفويض) و اختيار. طرفداران جبر، توانایی انسان را در انجام دادن افعال وی نفی می کنند و کردارهای او را به خدا نسبت می‌دهند و تصریح می‌کنند که افعال انسان، همانند هستی او آفریده خداست و آدمی نمی تواند از …
به راستى راز اسماء متعدد خداوند چيست؟چه كسى اين نام ها را براي خداوند قرار داده است؟آيا مى توان خداوند را به هر كلمه اي كه بخواهيم ، بناميم و او را به آن نام بخوانيم؟ آيا اسماء الاهى را مى توان بر انسانها هم نهاد؟ آيا مى توان به معاني و مفاهيم …
راز اين همه اصرار در مراجعه به اهل بيت(ع)در همه امور از جمله دريافت معارف حقه چيست؟ اين راز را خود پيامبر گشود كه از تمسّك به آنان در كنار تمسك به قرآن،سخن گفت:”اگر به آن دو(قرآن و عترت)تمسك نماييد، هرگز بعد از من گمراه نخواهيد شد(ما إن تمسّكتم بهما لن تضلوا …
آيا سعادت و شقاوت هركسي قبل از تولد او رقم خورده و عاقبت او از پيش تعيين شده و خودش در آن نقشى نداشته و مجبور به پذيرش آن است؟! چيست معناي اين حديث پيامبر(ص) كه فرمود:”خوشبخت و سعيد از همان شکم مادر خود، خوشبخت و سعيد است و بدبخت و …
آغاز خلقت انسان در روايات به گونه اى شرح داده شده كه به ظاهر با مبحث عدل ناسازگار به نظر مى رسد: خداوند در آغاز آفرينش انسان ها، دو آب خلق كرد؛ يكي شيرين و گوارا و ديگري شور و تلخ. سپس آب شيرين و گوارا را بر خاكي پاكيزه جاري ساخت و به …
اگر خداوند خودش را به ما در عوالم پيشين(عالم ذر) نمي شناسانيد ، هرگز در اين عالم ،راهى براي شناخت خداوند نداشتيم. روایات و احادیث فراوانی به حضور تمامی انسان ها در عالمی به نام عالم عهد و میثاق تصریح دارد و اینکه در زمانی قبل از این دنیا، خداوند آنجا معرفت …
تقيّه را از وقايه به معنى پرهيز، نگاهدارى و پنهان كردن معنى كرده اند١؛ اين اصطلاح وقتى به كار مى رود كه شخص، در موقعيتى قرار گيرد كه نتواند عقيده خود را آشكار كند و ناگزير از تقيّه شود. از آنجا كه اصل بر صدق و راستى است و نبايد ظاهر و …
آيا افعال شما فقط در رفتارهاي ظاهري شما مثل خوردن و آشاميدن و ورزش كردن و كاركردن و نوشتن و تعليم دادن و …خلاصه مى شود يا افعال باطنى و نفسى هم داريد؟ طبيعتاً مى گوئيد من فعل باطنى هم دارم .مى گويم مثال بزنيد؛مى گوئيد: مثل نيّت، خشنودي ، عدم رضايت، سوء …
ما تركيبي از جسم و روح هستيم كه خداوند به گونه شگفتى اين دو را به يكديگر تعلق داده است و اين دو (به جز در خواب به طور موقت)، تا لحظه مرگ از هم جدا نمى شوند. انخلاع در لغت كنده شدن و دررفتن يك عضو از جاي خود است …
آيا در فرهنگ دينى، هرچيزى را كه در كلاس مدرسه ها و دانشگاه ها و حوزه ها و در فضاي مجازى،مى آموزند، مى توان “علم” ناميد؟ آيا انتقال هر دانستنى از هر موضوع و مطلبى و با هر انگيزه اى،علم آموزى و فرايندى ارزشمند و مقدس است؟ چنين نيست و بسيارى از …
اگر فقر از زشت ترين پديده ها در جوامع بشرى است، پس چيست معناى اين جمله پيامبرگرامى اسلام(ص)كه فرمود:” “فقر موجب فخر من است و به آن افتخار مى كنم”(الْفَقْرُ فَخْری وَ بِهِ افْتَخِرُ)١؟ قبل از آنكه به رمزگشائي از اين جمله پيامبر گرامى،بپردازيم،نگاهى مى اندازيم به جايگاه فقر در نظام انديشگى …
مگر خدا جسم است كه بتوان او را ملاقات نمود؟! چيست معناى واژه “لقاء الله” و”لقاء ربّ” كه در قرآن و روايات، به دفعات آمده است؟ آيا با چشم سر مى توان خدا را ديد؟ بدون شک منظور از آن واژه، ملاقات حسى پروردگار نیست، بلکه منظور یک شهود باطنى و دیدار و ملاقات روحانى …
به هنگام آرمیدن، فعالیت های انسان تعطیل شده و در پرتو آن فرسودگى جسمى و روحى بازسازی شده و نشاط آنهاتجدید و تقويت می گردد و سرانجام پس از رفع هرگونه خستگی و ناراحتی، آمادگی دوباره برای کار و تلاش و حضور جدی در عرصه اجتماع فراهم مى شود.در موقع خواب دستگاه …
آيا سرنوشت هركس در ازل نوشته شده و چون به دنيا آيد،جبر وار همان نوشته و تقدير را انجام مى دهد؟ آيا چنانكه آن شاعر جبرپندار گفته است اگر كسي را در ازل سياه بخت نوشته باشند،هرگز امكان سپيدبخت شدن براي او محال است؟:گليم بخت كسي را كه بافتند سياه/به آب زمزم …
خير و شرّ از اول تاريخ، همزاد انسان ها بوده است انواع نعمت ها و خوبي ها و لذت ها ، خير و انواع بدي ها و كاستى ها و ناملايمات شرّ نام گرفته است.مى پرسيد خدا خالق خيرهاست،پس خالق شرها كيست؟مگر خداوند چيز بد و شر هم مى آفريند؟ پاسخ به …
اگر كسي گمان كند در رتبه اي است كه مى تواند حكمت فعل الاهى را با عقل خود بفهمد،در خداشناسي خود ترديد كند! عقل و ادراك ما كجا و علم بي نهايت و حكمت هاي بالغه خداوندى كجا! حكمت خلقت جهان و خلقت انسان،از دسترس ادراك ما بيرون است مگر آنكه از …
اگر اختيار را از انسان بگيريد،عدالت خداوند مخدوش مى شود؛ زيرا او، انسان هاي مجبور را به بهانه كارهائي كه اختيار نداشته اند، به دوزخ مى برد و عذاب مى كند و اين، عين ظلم است. بنابر اين با نفى اختيار انسان،خدا در معرض اتهام ستم قرار مى گيرد، زيرا افعالى را …
معرفت ما به حقايق جهان گاهى از طريق براهين عقلى است مثل اينكه از آثار پي به موثر و از مصنوع ،پى به صانع مى بريم كه نامش معرفت عقلی است ؛ گاهى نيز معرفت ما از طريق مواجهه وجودي با يك حقيقت است مثل اينكه چون خداوند خودش را به فطرت …
آيا جاودانگى عذاب براي مجرمان در دوزخ، با عدالت خداوند سازگار است؟ اين مجرمان مدت كوتاهى در دنيا تبهكارى كرده اند، چرا به همان مدت كه جرم انجام داده اند،عقاب نمى شوند و بايد در جهنم،خالد باشند؟خلود آنها چه توجيهى دارد؟ مسئله ى جاودانگى عذاب برخى دوزخيان از ديرباز مورد مناقشه، جدال، …
وقتى مؤمنان طعم شیرین محبت الاهی را در نمازهای واجب مى چشند در پی ارتباط بیشتر با معبود خویش به دامن مستحبات چنگ می‌زنند و برای جلب توجّه آن محبوب بی همتا، هدیه گرانقدر و زیبایی به نام نماز مستحبی يا “نافله” را پیشکش می‌آورند تا نشان محبت شان به معبودشان باشد.نوافل بهانه …
براي پيداكردن يك نشانى، به نقشه و راهنما نياز داريم ؛ براي شناخت يك موضوع ،به كارشناس آن موضوع مراجعه نموده و براي آن هزينه مى كنيم؛ حال چطور است كه براي فهم دين و دسترسي به علم قرآن به راهنما نياز نداشته و از كارشناس بي نياز باشيم؟! آن هم وقتى …
چيست راز سحرگهان كه همه همراهانش را قرين سعادت ساخته است؟ آخرين ساعات شبانگاهى و لحظات سحرگاهى را چنان مقام و بهائى است كه هيچ ساعتى در شبانه روز را چنان مقام و افتخارى نيست.خداى عزوجل تمام برکات خود را هنگام سحر بر بشریت ارزانی داشته و چنانكه امام باقر(ع)فرموده” از سحرگهان …
آيا بين نظام آفرينش(نظام تكوين)و نظام پرستش(نظام تشريع)، رابطه معنادار برقرار است؟ آيا اين دو از هم تأثير مى پذيرند؟ آيا رفتارهاي اختيارى مردم در قالب اطاعت از اوامر الاهى يا عدم اطاعت و عصيان،بر امور طبيعى خلقت ورويدادهاي تكوينى اثر مى گذارد؟ اگر از قرآن سوال كنيم پاسخ خود را دريافت مى …
امورى كه به ندرت خلاف عادت و مسير عادي و معمول جهان انجام مى شود،امور خارق العاده ناميده مى شود.اين امور، چگونه و در چه شرايط و با چه مكانيزمى انجام مى شوند؟ آيا اين ها از نوع معجزات پيامبرانند كه مردم عادي نمى توانند مانند آن را بياورند يا يك صنعت …
روايتى مشهور است از پيامبر خدا(ص)كه فرموده اند:” اختلاف امت من، رحمت است”! اين در حالى است كه خداوند اختلاف و تفرقه را امرى ناپسند شمرده و آن را نهى نموده و اتفاق و اتحاد را دستور داده است:”همگی به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید”(واعتصموا بحبل الله جمیعـا ولا تفرقوا)١”؛ و …
از مهم ترين پرسش هاي انسان ها از ابتداي تاريخ تا كنون، پرسش از علت و چرائي تفاوت ها و اختلاف ها و حدّ و اندازه هاي مختلفى است كه خداوند براي موجودات قرار داده است . قابيل نتوانست تفاوت در تقدير خود و برادرش هابيل را هضم كند لذا به كشتن …
چرا انسان هماره هم آغوش بلا و رنج و ناملايمات است؟ آيا نمى شد خداوند همه بلاها را از انسان دور مى ساخت تا زندگى شيرينى داشته باشد؟! حکمت و راز وقوع بلاها و مشکلات و مصائب از جانب خداوند برای مؤمنین چیست؟ به اين پرسش،پاسخ ها گفته اند كه بعضى از …
تلقین پذیری یکی از ویژگی های انسانهاست و تلقین تاثیر فوق العاده ای بر انسان دارد. شاید یکی از دلایلی که اسلام زندگی را با گفتن اذان در گوش نوزاد آغاز میکند و با تلقین به میّت تمام می نمايد، اهمیت تلقین باشد.به نظر می رسد یک بعد از ابعاد اذکار و …
در احاديث قدسى،حديثى است كه به “حديث تردّد” معروف شده است.در تبيين آن و رفع مشكل از معناي آن ، بسيارى از عالمان، به تكلف افتاده و به قولي در شرح آن فرومانده اند.ظاهر حديث چنان است كه گوئى خداوند در موضوع قبض روح بعضى مومنان كه به مرگ خود رضايت ندارند …
در روايات، موضوع بداء، چنان بزرگ شمرده شده كه از هر پيامبرى براي باور به آن ، پيمان گرفته شده است.يعنى اگر پيامبرى به بداء اقرار نمى نموده، به پيامبرى انتخاب نمى شده است١. بداء به چه معناست و چرا اينقدر مهم است كه عدم اقرار به آن ،كمال پيامبرى را از …
اينكه ظهور امام زمان(ع)چه زمانى خواهد بود، پرسشى است كه ذهن هر منتظرى را به خود مشغول مى دارد.از ديرباز حتى قبل از تولد آن حضرت،اين پرسش را با امامان قبل از او و حتى با پيامبر(ص)مطرح مى كرده اند. پاسخ پيامبر اين بوده كه وقت ظهور او مثل وقت واقع شدن …
ابن عباس، يكي از اصحاب سرّ اميرمومنان(ع) بود؛مى گويد:روزي پس از فراغت امام از سه جنگ جمل،صفين و نهروان كه عليه ناكثين و قاسطين و مارقين (پيمان شكنان،ستمگران و خوارج) انجام شد و آن حضرت را در ابتداي خلافت ، درگير مشكلات فراوان نمود، در محلي به نام رحبه، نزد امام بودم؛ …
يونس بن ظبيان از اصحاب سرّ امام صادق (ع)است او راوى حديثى شگفت از آن حضرت است١ : روزي به محضر امام آمد و عقيده بعضى معاصران خويش كه از اصحاب مالك بودند را در مورد جسمانيت خدا مطرح كرد و از امام نظر خواست؛حضرت ضمن كافر خواندن معتقدان به چنين …
عنوان بصري گويد من براي تحصيل علم نزد مالك بن انس مى رفتم تا اينكه تصميم گرفتم نزد حضرت صادق(ع)روم و از ايشان كسب علم كنم.آن حضرت ابتدا نپذيرفتند و من غمگين شده در مسجد پيامبر(ص)دو ركعت نمازگزاردم و به خداوند متوسل شدم تا قلب امام را به من معطوف كند و …
كميل بن زياد نخعى، صاحب سرّ اميرمومنان(ع) است ؛منزلتى ويژه نزد مولا دارد؛ او از بزرگان تابعين بود كه حجاج بن يوسف ثقفى آن حاكم خونخوار در سال هشتاد و سه هجرى او را در سن نود سالگى با كسانى كه همراه او در پيروى از اميرالمؤ منين (ع)بودند، به جرم شيعه بودن …
در احادیث ائمّه عليهم السلام،اسرارى است كه به كتمان آنها از نااهلان و دشمنان ايشان، بسيار سفارش شده است١؛ تا آنجا كه بعضى از فقها به حرمت افشاى اسرار اهل بيت عليهم السلام، فتوى داده اند٢. امام صادق(ع)فرمودند:”کسى که حدیثى را علیه ما افشا کند، خداوند ایمان را از او سلب مى‌نماید”٣. …
اصطلاح “صاحب سرّ”، به بعضى از اصحاب و ياران پيامبر و اميرمومنان و ائمه عليهم السلام ،اطلاق مى شده كه آن حضرات،برخى از اخبار غيبى و يا معارف الاهى را در سطح و رتبه اى بالاتر از ديگران ،براي آنها مطرح مى نموده و دريچه هائى از معرفت را به روى انان …
در بررسي مفهوم سرّ، اين نكته آشكار مى شود كه سرّ مراتب دارد و به اصطلاح سرّ مفهومی نسبی است و چه بسا بیان مطلبی برای کسی یا در دوره‌ای ـ به حسب سطح معرفتی شخص ـ نافع و نیکو بوده و بیان همان مطلب برای دیگری یا در دوره‌ای دیگر مضر و …
سرّ يا راز، مخفی کردن مطلبی در دل است و “اسرار” به معنای گفتن راز پنهانی به کسی و سفارش به پنهان داشتن آن است. البته “أَسَرّ” از اضداد است؛ يعنى در لغت عربي هم به معنای پنهان ساختن و هم به معنای آشکار نمودن به کار رفته است. سرّ و مشتقات …
