سبك زندگى در سده جديد شمسى چه تغييراتى خواهد كرد؟ ديديم كه كرونا چگونه سبك زندگى را تغيير داد:مدارس و دانشگاه ها و عبادتگاه ها و مراكز تجمع، اجتماعات و تعاملات حضورى را تعطيل يا مجازى كرد كه پيش بينى مى شود تا مدت ها اين وضع ادامه داشته باشد و حتى در دوران پساكرونا هم كاملاً به شكل سابق باز نگردد و تغييرات ادامه داشته باشد.پيشتر نيز در فرایند گذار از زندگی سنتی به زندگی نوین، دگرگونی های گسترده ای را در حوزه های مختلف فرهنگ، هویت، معاشرت، علایق، عادات و باورها شاهد بوديم كه در شكل خانواده و روابط اعضا، كاهش جمعيت، كاهش پيوندهاى درون نسلى،تغيير انتظارات، اشتغال و وضعيت اقتصادى خود را نشان داد.در تقابل سنت و مدرنيته، بعضى سنت ها و سبك زندگى تغييراتى نمود؛ حتى در سلامت جسمى و روانى شاهد گسترش مشکلات بهداشتی نظیر چاقی، بیماری های قلبی ، تشديد فشارهاى روحى و مصرف بی رویه دارو هستیم. آنچه مسلم است سبك زندگى ثابت نمى ماند و بر اثر شرايط جديد زمانه، ناگزير تغييراتى خواهد داشت.
سبک زندگی (Life Style)هر فرد یا جامعه در حقیقت معرف هویت فرهنگى و اختصاصی آن فرد يا جامعه است.سبك زندگى مى تواند ابزارى براى نمايش ارزش هاى فرهنگى باشد.اگر سبك زندگى برخاسته از ميراث تمدنى و هويت خودى باشد،نشانه عزت است و در مقابل، تقلید از سبک زندگی دیگران، نشانه ای از آلیناسیون و خودباختگی است.سبك زندگى، مجموعه ای از رفتارهای فردی یا اجتماعی است که متأثر از باورها و ارزش های پذیرفته شده، امیال فردی، محیط اجتماعی و شرایط اقلیمی است كه وجهه غالب رفتار فرد، گروه یا جامعه شده باشد.اين روش و نوع زندگی منعکس کننده گرایش‌ها،ارزش‌ها، عادات، نگرش ها، سلیقه ها، معیارهای اخلاقی و اقتصادی و …است كه جهت گيرى او را در همه زمينه ها حتى نوع پوشش و مُد و نوع رابطه با ديگران و تنظيم تفريحات و شيوه هاى رفتار با خانواده و ديگران را در بر مى گيرد و در مجموع طرز زندگی کردن فرد یا گروه را می سازد كه طبيعتاً معرف فرهنگ آنهاست…
امروز صاحبان رسانه ها و قدرت هاى بزرگ و صاحبان رسانه ها با گسترش ارتباطات فراگير جهانى، سعى دارند سبك زندگى خاصى را تبليغ و ترويج كنند و تا حد زيادى هم موفق شده اند.جوانان ما حتى نوع آرايش مو و موسيقى مطلوب و پوشش خود را از اين طريق انتخاب مى كنند و براى آنكه نشان دهند امروزى و پيشرفته اند خود را شبيه سلبريتى ها و مشاهير هنرى و ورزشي و رسانه اى مى كنند كه هيچ نسبتى با فرهنگ و دين ما ندارند. اين امر، نه تنها مغاير استقلال فرهنگى فرد و جامعه است بلكه با فرهنگ دينى ما نيز ناسازگار است.پیامبر اکرم (ص) می فرماید:کسی که شبیه غیر ما شود از ما نیست (لیس منا من تشبّه بغیرنا١)و امير مومنان (ع) فرمود:هركس ،شبيه قومى شود،از آنان محسوب مى شود(من تشبه بقوم عُدّ منهم٢)و امام صادق(ع) فرمود: خداوند به يكى از پيامبران وحى نمود كه به قوم خود بگو لباس دشمنان مرا نپوشند و غذاى آنان را نخورند و به شكل آنان در نيايند كه دشمن من خواهند بود چنانكه أنان دشمن من هستند٣. هزاران شبكه تلويزيونى و ماهواره اى و وبسايت ها و كانال ها و شبكه هاى اجتماعى،بطور شبانه روزى در كارند تا نوع زندگى خاصى (كه شامل گرايش ها، رفتار اجتماعى و باورها ،تفريحات و مُدها و حتى نوع ازدواج مثل ازدواج سفيد و طراحى و دكوراسيون خانه و حتى آشپزى و امثال آن است)را به جوانان ما و خانواده ها تحميل كنند كه براى اين تهاجم بايد چاره انديشيد.
همان طور كه پیامبر اکرم (ص) توانستند سبک زندگی نیمه وحشیانه عرب جاهلی را به یک سبک زندگی تعالی جویانه و پیشرو تبدیل نمايند و نوعى از زندگى ساده و پاك و صميمى و اخلاق محور را به نمايش گزارند و ریزترین مصادیق را در گفتار و کردار خود حتى در مسواك زدن،عطر زدن،لباس پوشيدن، غذاخوردن،سخن گفتن ،قناعت و صبر و خداترسى و دنياگريزى و آخرت انديشى نشان دهند تا الگوى عملى باشد.مردم نيز وقتى در عمل او را منطبق با باورها مى ديدند جذب مى شدند و سبك زندگى شان را چون ايشان مى كردند.بايد اولياى جامعه هم اينگونه باشند تا سخن آنان تأثير كند.نكته ديگر اينكه در اين روزگار و اين دوران همچنان خدا را ناظر بر خويش بدانند و تلاش نمايند سبك زندگى خويش را طورى تنظيم كنند كه موجب رضايت او باشد…
———————
١.نهج الفصاحه،حديث ٢٤١٣. ٢.نهج البلاغه،حكمت ٢٠٧. ٣.وسائل الشيعه،ج١٥،ح٢٠١٨٠.
