هميشه وامدار آنانم كه مرا به راه مستقيم الاهى هدايت نمودند؛ارزش كار آنان را نمى توانم با هيچ چيز برابر كنم.شخصی از حضرت صادق(ع)سوال کرد: معنای این آیه چیست که پروردگار می‌فرماید: هرکس یک نفر را زنده کند، گوئى تمام مردم را زنده کرده است١ ؟حضرت فرمود: کسی که یک نفر را از گمراهی به هدایت راهنمایی بکند، مانند این است که او را زنده کرده است٢. پيامبر خدا ـ هنگامى كه على عليه السلام را به يمن مى فرستاد ـ به او فرمود :” اى على! هرگز با كسى جنگ مكن مگر اينكه قبلاً او را [به اسلام] دعوت كرده باشى كه به خدا سوگند، اگر خداوند كسى را به دست تو هدايت كند برايت بهتر است از آنچه آفتاب بر آن طلوع و غروب مى كند ؛ و تو بر شخص هدايت شده ولايت دارى”٣.هيچ عبارتى همچون اين عبارت، اهميت هدايت را معين نمى كند: هدايت ،با ارزش تر از همه دنيا ،همه آنچه كه خورشيد بر آنها مى تابد! در ارزش هدایت همین بس که قرآن نتیجه و هدف از ارسال رسل و انزال کتاب هاى آسمانى را همان هدایت قرار داده است. اصولاً قرآن براي هدايت مردم نازل شده است٤.
موضوع هدايت ،چنان عظيم است كه خداوند خود را هادى(هدايتگر) خوانده است:”براى تو همین بس که پروردگارت هدایت کننده و یاور است”(کفى بربّک هادیاً و نصیراً)٥ و هدايت جهانيان را وظيفه خويش معين فرموده:”بر ماست هدايت نمودن”(إنّ علينا للهدىٰ)٦. امام باقر(ع) فرمود:”خداوند، مخلوقى را گرامى تر از انسان با ایمان در پيشگاهش نیافرید، زیرا فرشتگان خدمت گذاران مؤمنان هستند”٧.هدايت، حيات معنوى است يعنى زندگى معنوى انسان را به هدايت وابسته است،اگر هدايت يافت،زنده است و اگر هدايت نيافت و گمراه ماند،مرده است. امام صادق(ع)در مورد اين آيه قرآن كه “هر کس انسانى را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روى زمین، بکشد چنان است که گویى همه انسان ها را کشته است، و هر کس انسانى را از مرگ رهایى بخشد، چنان است که گویى همه مردم را زنده کرده است”٨، فرمود:”هرگاه موجب گمراهى انسانى شود، او را کشته است و اگر او را از گمراهى به سوى هدایت بکشاند، گویى همه مردم را زنده نموده است”؛و در نقل دیگر فرمود:”این تفسیر، تأویل اعظم این آیه است”٩.
امام باقر(ع) نيز در همين زمينه فرمود:”اگر شخصى را از غرق و یا سوختن نجات داد، و یا از اينها بزرگتر، او را از گمراهى به سوى هدایت، زنده کرد، گویى همه مردم را زنده نموده یعنى کسى که انسان را از کفر به سوى ایمان هدایت كند١٠.امام صادق(ع)نيز فرمود:چون روز قیامت فرا رسد، خداوند عز و جل، عالم و عابد را برانگیزاند. وقتى آن دو نزد خداوند عزوجل حاضر مى شوند، به عابد گفته شود: «به بهشت برو!»، اما به عالم مقام شفاعت مى دهند و به او گفته شود:همينجا بایست و مردم را به خاطر تربیت کردن نیکویشان، شفاعت کن!”١١ تفاوت عابد و عالم از همين جا مشخص مى شود.عالم كسى است كه بكوشد ديگرى را از ضلالت و گمراهى نجات دهد و عابد كسى است كه فقط خود را با عبادت ارتقا مى دهد؛ لذا امام كاظم(ع) فرمود:”عالمى که رهایی دهد یتیمی از ایتام آل محمد(ص) را و برای مردم احکام و روایات را بیان کند، مساوی است با هزار عابدی که جز عبادت کاری ندارد”١٢.
یتیم حقیقی آن کسی نیست که پدرش مرده باشد، ممکن است همین شخص یکی از بزرگان بشود. یتیم حقیقی آن کسی است که از علم و ادب محروم مانده باشد.فاصله عابد و عالم در همين نكته دقيق است:همت عابد، نجات خويش است و همت عالم، نجات ديگران.عابد می‌خواهد خودش را رهایی بدهد اما عالم می خواهد به بندگان خدا آگاهی بدهد. شغل عالم، شغل انبیاء است. عالم تلاش می‌کند که بندگان خدا را از دست ابلیس و کارگزاران او خارج کند.حال كسى كه چون عالم، به فكر نجات ديگران است، كار انبيا و رسولان را دنبال مى كند.در زمانه پرآشوب ما كه عوامل گمراه كننده از طريق تبليغات گسترده گمراهان و انواع رسانه هاي متنوع آنها در فضاي حقيقي و مجازى دائماً در كار است نبايد گوشه گيرى كرد و اقدامى ننمود. روایت شده كه روزى حضرت داود(ع) تنها از شهر به سوى کوه ها و بیابان ها خارج شد، خداوند به او وحى کرد چرا از خلق بریده اى و تنها سر به بیابان ها نهاده اى؟ عرض کرد اشتیاق و علاقه شدید به تو مرا به این کار وا داشت، تا بیشتر با تو رابطه برقرار سازم. خداوند به او وحى کرد به سوى شهر و مردم باز گرد، که اگر در میان مردم با هدایت هایت، یک نفر منحرف را به سوى راه راست هدایت کنى، نام تو را در لوح محفوظ به عنوان «حمید» (پسندیده و ستوده) ثبت مى کنم١٣.
—————-