پس از آغاز غيبت كبرىٰ، مسئوليت عالمان،سنگين تر شد زيرا امام آنان را به نگاهبانى دين و آئين مردم موظف نموده و از آنان خواسته است به طور جدي مراقب باشند تا گمراهان و منحرفان، با تشكيك ها و شبهه ها، مردم را از مسير اهل البيت عليهم السلام ،جدا نسازند. پيشتر نيز عالمان چنين ماموريتى داشتند اما اكنون كه به حكمت الاهى،امام در پس پرده غيبت قرار دارند،اين مسئوليت، سنگين تر شده است.حضرت با اين عبارت عالمان را محل مراجعه مردم در همه رويدادهاي نوپديد عصر غيبت كبرى قرار دادند: “در رويدادهاي نوپديد، به راويان حديث ما(عالمان دينى)مراجعه كنيد”١. امام هادی(ع)هم فرمودند: “اگر در دوران غیبت حضرت قائم (ع)، نبودند عالمانی که مردم را به سوی آن حضرت فراخوانند و از دین خدا با برهان های الهی دفاع کنند، و بندگان ضعیف و ناتوان را از وسوسه های شیاطین و یارانش و نقشه های دشمنان اهل بیت نجات دهند، همگی از دین خدا روی گردان می‌شدند؛ اما آنها هستند که قلب و فکر شیعیان ضعیف و ناتوان را از اضطراب و لغزش حفظ می‌کنند.چنان که ناخدای کشتی، سرنشینان کشتی را در هنگام طوفان از اضطراب و نگرانی باز می‌دارند. آنان در پیشگاه الهی بالاترین مرتبه را دارا هستند”٢.
مگر نه اين است كه در دوران غيبت ،آن عالمان به سرپرستانى تشبيه شده اند كه ايتام آل محمد(ص)را با براهين و منطق حق، در مقابل شياطين و ناصبيان محافظت مى نمايند؟ اين سخن امام باقر (ع)است كه فرمود: کسانی که سرپرستی (و حفاظت) از یتیمان آل محمد (ص) را عهده‌دار شوند، – یتیمانی که از امامشان جدا شدند و در جهل و نادانی سرگردانند، و در دست شیاطین (انسان‌هاى منحرف) و دشمنان ما اهل بیت، گرفتار و اسیر هستند – ، و آنها را نجات دهند و از سرگردانی رها سازند و با برهان ها و منطق حق و گفتار ائمه (ع) آنان را از وسوسه‌های شیطان و دشمنی ناصبین (دشمنان ما) برهانند، در پیشگاه الهی، از درجات بسیار بالایی برخوردار خواهند شد و برتری که پیدا می‌کنند، بیش‌تر از برتری آسمان بر زمین، عرش، کرسی و حجب (انوار حق) بر آسمان است”٣.از این احادیث و روایاتی نظیر آن،مسئولیت دانشمندان و عالمان دینی در دورانی که مردم به امام زمان خود دسترسی ندارند آشکار می‌شود و هم‌چنین ارزش و اهمیت کار آنان کاملاً روشن می‌گردد.
رهنمود اصلى از پيامبر(ص)بود كه فرمود:”جایگاه و منزلت فقیه در زمان غیبت مانند جایگاه و منزلت انبیای بنی‌اسرائیل است. علما، ورثه انبیا و دژ اسلام و حجت های ائمه بر مردم هستند”٤. اين به معناي رسالت ویژه و تکلیف حساس و خطیر علماء به عنوان سکان‌داران دین، سنگربانان عقیده و ایمان و پرچم‌داران هدایت مردم است. آنان در عصر غیبت و عدم ظهور امام غایب بايد با حضور خود در صحنه هدايت ، وظيفه مرزبانى دينى را انجام دهند لذا در كلام امام صادق(ع)، مرابطون(مرزبانان )خوانده شدند:”علمای شیعه در مرزهایی که شیطان و ایادی او در پشت آنها کمین کرده‌اند، مرزبانى نموده و آنها را از اینکه بر شیعیان ناتوان هجوم برند، بازمی‌‌دارند و اجازه نمی‌دهند که شیطان و پیروان او و دشمنان اهل بیت (ع) بر ضعفای شیعه تسلط یابند. پس هر کس از شیعیان ما که برای این موضوع نصب شود، از کسانی که با روم و تُرک و خزر در جهادند، هزار هزار مرتبه برتر است؛ زیرا او از ادیان شیعیان و دوستداران ما دفاع می‌‌کند، ولی آنها از بدن‌های آنها”٥…
علمای عصر غیبت باید مردم را به سوی امام بخوانند و بر وجود آن امام راهنمایی کنند و از دین آن حضرت دفاع نموده، ضعیفان از بندگان خدا را از تورهای شیاطین و شبهات گمراهان نجات دهند و پيوند آنان را با امام محكم تر نمايند و اين وظيفه را با آموزش و تعليم و تبليغ با شيوه هاي روزآمد در فضاى حضورى و مجازي و كاربرد رسانه و با اتكا به بهترين شيوه هاي هنرى انجام دهند.روشن است كه عالم بودن و مرزبان گشتن، به لباس و منصب خاص نيست؛ هركه در هرلباس و شغل و منصبى باشد بايد خود را به سلاح علم و معرفت و تقوى مجهز نمايد و به قدر توان به مرزبانى همت گمارد و به مصاف چالش‌های عصر غیبت بشتابد تا از این معبر به سوی مهندسی بلوغ اجتماعی راه بگشايد و در عصر غیبت با “دعوت” خویش حيرت زدگان را نجات دهد و گره هاى كور شبهات را از ذهن و دل مردم بگشايد و شور و شعله انتظار را در جان منتظران، قوى تر و فروزان تر نمايد…
—————–
١.كمال الدين٢/باب٤٥ح٤. ٢.بحارالانوار٢ص٦؛محجة البیضاء٣٢/١؛منتخب الاثر/٢٢٣؛معجم احادیث الامام المهدی (ع)٢٠٨/٤-٢٠٩. ٣.المحجة البيضاء٣٢/١. ٤.بحارالانوار٣٤٦/٧٥. ٥.احتجاج٨/١.