مهدويت

اما مولوى، مهدويت نوعيه را مطرح نموده و مى گويد در هرزمانى يك وليّ يا مهدى وجود دارد و فرقي نمى كند كه از نسل علي باشد يا عمر:پس به هر دورى وليّى قائم است‏/ تا قيامت آزمايش دائم است‏/پس امام حىّ غائب آن ولىّ است / خواه از نسل عمر خواه از على است/مهدى و هادى وى است اى راه جو/ هم نهان و هم نشسته پيش رو!(مثنوى ، دفتر دوم، بيت ۸۱۵ تا ۸۱۸).طبق نظریّه جمعی ديگر از صوفيان، مهدى شخص معیّن و خارجى نيست كه صاحب ولايت مطلقه كليّه و دستگير از پا افتادگان و به قول صوفيان قطب وقت باشد، بلكه مهدى موعود اسلام عبارت است از تجلّى شيخ در قلب سالك. هر صوفی ای که شيخ ارشاد و پير دليل و استاد طريقتى اش بر او تجلّى كند؛ آن تجلّى ملكوتى، ظهور مهدى بر اوست و اين ها هركه و از هركجا باشند از نسل پيغمبرند.صد هزاران آفرين بر جان او/بر قدوم و دور فرزندان او/آن خليفه زادگان مقبلش‏ /زاده‏ اند از عنصر جان و دلش/گر ز بغداد و هَرِى يا از رى اند/ بى مزاج آب و گِل نسل وى اند( دفتر ششم بيت١٧٤-١٧٨)، به عقیده اومشايخ بزرگ طريقت، مثل جُنَيد بغدادى از بغداد، ابراهيم اَدْهم از هرات، بَايَزيد بَسطامى از رى و … اولاد و جانشينان پيغمبر مى‏ باشند!

عطار نيشابورى نيز در دو اثر مهم خود يعني اسرارنامه و الهي‌نامه، شبيه اين باور را مطرح مى نمايد: مهدى نمايانى كه مهدى نيستند و دجّال هستند و خود را مهدى ناميده اند و آدمي را در پي خود مي‌ كشند و او را گمراه مي‌ سازند:(چــه مــي‌ خــواهي از ايــن دجّــال پايــان / چــه مــي‌ جــويي از ايــن مهــدي نمايــان/بـــسي دجّـــــال مهـــدي‌ روي هـــستند/ كـــه چــــون دجّـــال از پندار مستند/ بـسا مهدي دل‌ پاكيزه رفتار/ كه از دجّـــال دنيا شد گرفتار(اسرارنامه/۲۹).در میان صوفیه، سابقه ادعای مهدویت هم دیده می‌شود.سید محمد نوربخش که از صوفیان مهم و تأثیرگذار قرن نهم هجری و مؤسس سلسله نوربخشیه است، او در رساله الهدی، صراحتاً ادعای مهدویت می‌ کند و بر ادعای خود ادله‌ای نیز می‌ آورد.اعتقادی كه به وضوح عدول او را از تشيع دوازده‌امامی آباء و اجدادی‌اش نشان می‌دهد. نوربخش مطلقاً غيبت امام دوازدهم را نمی‌ پذيرد و اظهار می‌دارد كـه جسم آن امام از ميان رفته و اوصاف و كاركردهايش فی‌الحال در او (نوربخش)بروز كرده است.(الهدى/١٢٧-١٢٨)…