انسان در خانواده به دنيا مى آيد ؛ نشو و نما مى يابد و چون بزرگ شود خود نيز با ازدواج به تشكيل خانواده مى پردازد و چرخه حيات و زندگى ادامه پيدا مى كند.در طول تاريخ، ميلياردها انسان بدينگونه آمده اند و رفته اند و اين نهاد اجتماعى برجاى مانده است تا زیربنای جوامع و خاستگاه فرهنگ ها و تمدن ها باشد.پرداختن به این بنای بنیادین و مقدس و هدایت آن به جایگاه واقعی و حقيقى اش، همواره مدّ نظر اديان و فرهنگ ها بوده تا سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی شود؛ زيرا غفلت از آن، موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطه نابودی جامعه خواهد بود.دين به عنوان مکتبی انسان‌ساز، بیشترین توجه را به والایی خانواده دارد و آن را کانون تربیت می شمرد كه نیک بختی و بدبختی جامعه انسانی را نیز به صلاح و فساد آن وابسته می داند؛ و نيز هدف از تشکیل آن را تأمین نیازهای عاطفی و معنوی و آرامش و تسكين انسان دانسته و مى فرمايد:”خداوند خانه های شما را محل سکونت و آرامش برایتان قرار داد”١…
در تعابير قرآن، “بيت” به معناي “خانه” ٧١ بار آمده و جز در چند مورد خاص، اشاره به همان محيط مخصوص زندگى خانواده دارد كه فضای امن آن، حریمی مناسب برای ابراز احساسات، بیان اسرار، ارضای غرایز و تامین نیازهای جسمی و روحی و تربيتى انسان و محلي براي تلاوت و بيان آيات الاهى و حكمت هاي ربّانى است :”به یاد آورید آنچه در خانه هایتان از آیات و حکمت تلاوت شده است”٢ و به عنوان نمونه متعالي از بيوتى ياد مى نمايد كه به وسيله ذكر و تسبيح خدا در صبحگاهان و شامگاهان، رفعت و بزرگى مى يابد٣؛ و انسان با سلام كردن بر خود و اهل خويش در هنگام ورود به خانه، سلام و تحيت الاهى را بر آنان،نمايندگى مى كند!٤؛ در خانواده ،انتظار چنين است كه همسران و فرزندان ،چنان بالنده شوند كه موجب روشنى چشم و افتخار باشند و براي چنين رويدادي ،مومنان دست به دعا برمى دارند و مى گويند:” اي پروردگار ما، از همسران و اولاد ما چنان به ما تفضل كن كه موجب روشنى چشم باشند و ما را رهبر پرهیزکاران بگردان”٥.
خداوند مهر و مودت بين دو همسر در خانواده را به خود نسبت داده و فرموده:”از نشانه های او این است که از خود شما همسرانى برای شما آفرید تا نزد ایشان آرامش یابید و میان شما دوستی و مهربانی برقرار ساخت؛ همانا در این نشانه هایی است برای آنان که می اندیشند”٦. فرزندان، ميوه درخت خانواده اند و امانت هایی در دست پدر و مادر که باید از آنها مراقبت کنند، بدون این که احساس مالکیت نسبت به آنان داشته باشند. فرزند در رشد و بالندگی خود نیازمند عطوفت و مهربانی پدر و مادر است، که این محبت و مهربانی ، بايد از آنها انسان هايي شكرگزار و حق شناس تربيت نمايد كه در هنگام نياز والدين به آنها يارى رسانند:”پروردگارت مقرر فرمود که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، چنانچه یکی یا هر دوی آنها نزد تو به پیری رسند به ایشان سخنی رنجش آور نگو و بر سرشان فریاد مکن و با ایشان سخنی کریمانه بگو و با آنان مهربانانه فروتنی کن و بگو پروردگارا همان گونه که آنها مرا در کودکی پرورش دادند تو نیز آنها را مشمول رحمت خویش گردان”٧.
خانواده برتر، خانواده اي است كه با تربيت خوب،فرزندانى صالح به جامعه هديه دهد؛ بدين منظور والدين موظف به اداي حقوق فرزند هستند. امام رضا(ع) فرمود: فرزند خود را به بهترین اسم و کنیه نامگذاری کن٨. عقیقه نمودن، صدقه دادن برای فرزند، گفتگوی مهربانانه با فرزندان ، نگاه مهربانانه به آنها، دست کشیدن بر سرشان، بوسیدن و در آغوش کشیدن فرزند ،احترام به آنها و بازي با آنها از ديگر وظائف است. امام صادق(ع) فرمود:کودکان خود را زیاد ببوسید زیرا بوسیدن شما درجه ای(پاداش) دارد٩. پيامبر(ص)فرمود: خدای رحمت کند کسی را که در نیکوکاری و نیکی به فرزندش کمک کند. سئوال شد چگونه فرزند خود را در نیکی کمک کند؟ فرمود: آنچه در توانایی کودک است و برایش میسر است از او بپذیرد و آنچه انجام ندادنش برای کودک دشوار است از او نخواهد و او را به گناه و طغیان و کارهای احمقانه وادار نکند١٠.امام سجاد(ع) فرمود:حق کودک تو بر تو، این است که بدانی وجود او از توست و بد و خوب او در این دنیا به تو ارتباط پیدا می‌کند و باید بدانی که در سرپرستی او مسئولیت داری و مسئول هستی که او را به بهترین وجه تربیت کنی و بر عهده توست که او را به خداوند بزرگ راهنمایی کنی١١.بزرگ ترين لطف والدين به فرزندان،پيوند قلبى آنها با امام زمان(ع) و آماده كردن شان براي مرزبانى و خدمتگزارى به آستان آن امام همام است…
—————
١.نحل/٨٠. ٢.احزاب/٣٤. ٣. نور/٣٦. ٤.نور/٦١. ٥. فرقان/٧٤. ٦.روم/٢١. ٧.اسراء/٢٣و٢٤.
٨. مستدرك الوسائل٦١٨/٢. ٩.وسائل الشيعه٢٦/٥. ١٠.كلينى،كافى٥٠/٦. ١١.مكارم الاخلاق/٢٣٣.
