خداي منان در قرآن كريم، وقت و زمان را چنان بزرگ شمرده كه به آن سوگند ياد كرده و سوره والعصر(سوگند به وقت و زمان) را نازل فرموده است و در توصيف مومنان فرموده كه آنها كسانى هستند كه از امور لغو و بيهوده روى گردان هستند و اجتناب مى كنند٥؛ و باطل كنندگان وقت را زيان ديده٦ و افسوس خورندگان روز قيامت معرفى مى نمايد٧.امیرمؤمنان(ع)برای استفاده از ساعات شبانه روز و چگونگی بهره مندی از آن فرمود:”انسان با ایمان ساعت های زندگیش را به سه بخش تقسیم می کند:بخشی را به مناجات با خدا و برقراری ارتباط با آفریدگار جهان می پردازد؛ و بخشی را در طریق تأمین هزینه زندگی و سامان دادن به معاش(مانند غذا، لباس، مسکن و مرکب) به کار می گیرد و بخش دیگر را برای استراحت و بهره گیری از لذّت های حلال و آرامش بخش روح و روان برمی گزیند، و برای خردمند صحیح نیست که حرکتش جز در یکی از این سه مورد باشد، یعنی تأمین معاش و عبادت و آباد نمودن آخرت یا بهره گیری از لذّت و آسایش غیر حرام”٨.
توصيه هاي پيشوايان در مورد اغتنام فرصت و بهره برداري بهينه از وقت،بسيار است.نمونه اي از آنها:پيامبر(ص) به ابوذر: “پنج چیز را قبل از فرارسیدن پنج چیز دیگر غنیمت بشمار؛ زندگی قبل از مرگ، سلامتی قبل از بیماری، فراغت قبل از اشتغال، جوانی قبل از پیری،و بی نیازی را قبل از تهی دستی”٩.اميرمومنان(ع):” از امروزت برای فردایت توشه برگیر، و فراهم شدن وقت را غنیمت شمار و از فرصت و مهلت و امکانات استفاده کن”١٠؛ و نيز:” همه وقت مؤمن، پُر است، و او در همه وقتش به کارهای مثبت اشتغال دارد”١١؛ ودر ضمن نامه ای به یکی از اصحاب فرمود: “با آن چه از عمرت باقی مانده ، گذشته را جبران کن، فردا و پس فردانگو( و کار امروز را به فردا وانگذار) زیرا گذشتگانی که به هلاکت رسیدند، به خاطر پایداری در آرزوها و امروز و فردا کردن بود، تا آنگاه که ناگهان فرمان خدا(مرگ) به سویشان آمد، در حالی که غافل بودند”١٢؛ و” شتاب در کار پیش از آمادگی و توانایی و اتلاف وقت پس از فراهم شدن فرصت از ابلهی است”١٣؛ و “براى جان شما قیمتى جز بهشت نیست، جانتان و خودتان را به غیر از بهشت به چیز دیگرى مفروشید”!
——————
١.غررالحکم٢٥٢/١. ٢.صحیفه سجادیه، دعای بیستم، بند٦. ٣. همان، بند٢٩. ٣.بحارالانوار٧٨/٧٧. ٤.مومنون/٣. ٥. همان/٧٨. ٦.زمر/٥٦. ٧.فاطر/٣٧؛بقره/١٨٩. ٨.نهج البلاغه، حكمت٣٩. ٩.مکارم الاخلاق٣٦٤/٢. ١٠.غررالحکم٣٩٤/١. ١١. همان/٢٥٢. ١٢.اصول کافی١٣٦/٢. ١٣.نهج البلاغه،حكمت٣٦٣. ١٤..بحارالانوار١٤٤/١. |