دوست مى تواند انسان را تا عرش بالا ببرد يا به قعر هلاكت بيندازد.دوست مى تواند ما را ديندار كند و در دين محكم تر و استوارتر سازد يا از دين زده كند و دين گريز يا حتى دين ستيز گرداند.دوستان،نقش مهمى در زندگى ما دارند. با چنين نقشى،بايسته است در انتخاب دوست بسيار دقت و احتياط به كار بريم.قرآن كريم از حسرت افرادى كه با انتخاب دوست بد،دوزخى شده اند،اين گونه ياد مى نمايد:”و [به یاد بیاور] روزی را که ظالم، دو دست خویش را [از شدت پشیمانی] با دندان گزیده، می گوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم! ای وای بر من! کاش فلانی را به عنوان دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یاد حق گمراه ساخت، بعد از آنکه [آگاهی] به سراغ من آمده بود و شیطان همیشه باعث سر افکندگی انسان است”(فرقان/٢٨)و نيز نقل مى كند سخن بهشتيانى را كه به دوستان دوزخى خود كه مى خواستند آنها را از دين منصرف كنند، مى گويند:”به خدا سوگند! نزدیک بود مرا به هلاکت بکشانی و اگر نعمت پروردگارم نبود، من نیز از احضار شدگان [در دوزخ[ بودم”(صافات/٥٦و٥٧)…
محمد با اين مقدمه گفت: اولياي دين ما به خاطر نقش مهم دوستان در سرنوشت انسان،توصيه هاى بسياري داشته اند: پيامبر خدا فرمود:”انسان بر دین دوست خویش است. پس هر کدام از شما باید بنگرد که با چه کسی دوستی می کند”(بحار١٩٢/٧)و نيز:”تنهائى بهتر از دوست بد است”(همان/١٩٩) و نيز”هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، با هیچ کافری برادری نکند و با هیچ بدکاری رفت و آمد نداشته باشد، و هر کس با کافری برادری نماید و یا با بدکاری رفت و آمد داشته باشد، کافر بدکار خواهد بود”(همان/١٩٧)؛اميرمومنان هم فرمود: “هر گاه امر کسی بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید، به همنشینان او نگاه کنید. اگر آنان اهل دین خدا بودند، او نیز بر دین خداست و اگر بر غیر دین الهی بودند، او نیز بهره ای از دین خدا نبرده است”(همان/١٩٧)؛امام صادق نيز فرمود: “هر کس که منفعت دینی به تو نرساند، بشناس! به او توجهی مکن و رغبتی به همراهی با او نداشته باش؛ زیرا آنچه غیر از خداوند تبارک و تعالی نابود شدنی است و عاقبت آن ناگوار است(همان/١٩١).امام باقر هم فرمود:”با چهار شخص همنشین نشو و برادری نورز: احمق، بخیل، ترسو، دروغگو. اما احمق،چون می خواهد به تو نفع برساند، ولی ضرر می زند؛اما بخیل، چون از تو می ستاند اما نمی بخشد؛ اما ترسو؛ چون از تو و پدر و مادر خویش می گریزد؛ اما دروغگو،چون راست می گوید، ولی تصدیق نمی شود”(همان/١٩٢)…
گفتم: غير از اين ها،معيار روشن تري هم براي انتخاب دوست فرموده اند؟محمد گفت:از ابن عباس نقل شده است كه از پيامبر خدا پرسيدند کدام یک از همنشیان بهترند؟ فرمود: “کسی که دیدن او شما را به یاد خدا بیندازد، سخن گفتن او بر دانش شما بیفزاید و عمل او شما را به یاد آخرت اندازد”(همان/١٨٦)؛امام صادق نیز ملاکی دقیق ارائه می دهد؛هر کدام از برادرانت که سه بار بر تو خشم گرفت، ولی در باره تو سخن بدی نگفت، او را به عنوان دوست برگزین!”(همان/١٧٣).گفتم:چند نكته هم در آداب دوستي بگو؛محمد گفت: پيامبر خدا فرمود:”هنگامی که یکی از شما، همنشین یا برادرش را دوست داشت، او را آگاه سازد!(يعنى به او بگويد كه تو دوست من هستى و دوستت دارم)(همان/١٨٣) و ديگر آنكه همه رازهاي دلت را براي دوستت آشكار مكن و حد نگهدار.امام صادق فرمود: “دوستت را بر سرّت تنها به مقداری آگاه ساز که اگر دشمنت بر آن آگاهی یابد، تو را ضرری نرساند؛ زیرا دوست گاهی به دشمن تبدیل می گردد”(همان/١٧٧)…
گفتم:آيا با اين جمع بندي موافقيد كه دوستان انسان در تقويت يا تضعيف گرايش به دين او بسيار نقش آفرين اند. مى توان دوست خوب را با معيارهائى كه پيشوايان ما داده اند، انتخاب نمود.هرگونه غفلت يا بي دقتى در اين انتخاب مى تواند انسان را از بهشتي شدن به دوزخى گشتن تغيير وضعيت دهد.بايد دوستي بگزينى كه سرعت تو را در كمال افزون كند و چون به او نظر نمائى بيشتر ياد خدا كنى نه اينكه بيشتر در غفلت مانى و درجا زنى! گفتند: آري ،موافقيم!