نقش تبليغ

 

 

 

در گرايش مردم به سوى دين، تبليغ نقش اساسى دارد. تبليغ يعنى رساندن پيام دين خدا به مردم كه در مرحله اول وظيفه سفيران الاهى است و در مرحله بعد وظيفه درس آموختگان مكتب آنها كه شرايط مبلغ را حائز باشند.واژه هاي مرتبط با تبليغ در قرآن عبارتند از:دعوت، هدایت، اِنذار، تبشیر، وعظ، امر به معروف، نهی از منکر، رسالت، تعلیم، ارشاد، قول، بیان، ذکر، تَواصی، تلاوت و قرائت. از آنجا كه اسلام دين جهانى است،رساندن پيامش به همه انسان ها در هركجاي دنيا با تبليغ صورت مى گيرد.اين ويژگى ها را قرآن براي مبلغان ضروري مى شمرد:ايمان به هدف (آل عمران/٦١)؛اخلاص و عدم چشمداشت مادى(شعرا/١٠٩)؛ بصیرت و آگاهی کافی نسبت به هدف و محتوای تبلیغ(يوسف/١٠٨) ؛ خودساختگی(هود/٨٨)؛خوشرویی و سعه صدر(آل عمران/١٥٩و طه/٢٥)؛امید به وعده‌های الهی و امید بخشی(توبه/٣٣ويوسف/٨٧)؛ علم دوستی و کمال جویی(طه/١١٤)؛پشتکار و نستوهی(اعراف/١٦٤)؛ شجاعت و هراس نداشتن از کسی(احزاب/٣٩و مائده/٥٤)… 
 
هادي گفت:به سخن مسعود مى افزايم ، تبليغ به هر شيوه اى موثر نيست و گاهى تبليغ به ضد تبليغ مبدل مى شود يعنى نتيجه عكس مى دهد. بايد شيوه هائى را در تبليغ به كار گرفت كه موثر و نتيجه بخش باشد.شيوه هاي تبليغ را كه قرآن  نشان داده عبارتند از: بيدار كردن وجدان مخاطبان (تكوير/٢٦و صافات/٥٤و نساء٢١؛)؛بیدارسازی عقل و فطرت و واداشتن به تفکر(واقعه/٦٣-٧٢)؛یادآوری نعمت‌ های الهی (بقره/٢١و ٢٢و ٤٧)؛ توجه دادن به تجربه‌ های تاریخی و سرنوشت پیشینیان(مريم/١٦و٤١؛آل عمران/١٣٧؛روم/٩)؛ تشویق و تبشیر در کنار هشدار و انذار(مريم/٧٦وآل عمران/٣١،احزاب/٤٣)؛ بهره گیری از برهان و استدلال و جدال احسن و پند و اندرز نیکو(نحل/١٣٥و بقره/١١١و٢٥٨)؛ استفاده از تمثیل و تصویرسازی(بقره/٢٦،مائده/٣١)؛ معرفی الگو و الگوسازی(احزاب/٢١،ممتحنه/٤، تحريم ١٠ و١١)؛القای تدریجی و توجه به ظرفیت مخاطب در پذیرش و دریافت پیام( فرقان/٣٢،إسرا/١٠٦)…
 
محمد گفت:براي علاقمند كردن مردم به دين، بايد تبليغ به زبان منحصر نشود و در عمل هم متجلي شود.لذا در روايات آمده است: دعوت كننده به امور نيك باشيد بدون زبان تان(يعنى با عمل تان از طريق پاي بندى عملي به آداب و رفتار صوابى كه مى خواهيد تبليغ كنيد :کُونوا دُعاةً للناسِ بِالخیرِ بِغَیْرِاَلْسِنَتِکُمْ(كافى١٠٥/٢).همچنين اين نكات هم براي صفات مبلغ ذكر شده است: مدارا و تحمل سخنان ناروا(بحارالانوار٤٤٠/٧٢و١٥١/٧٣) و نيز: تبیین و ارائه درستِ داده‌های دینی (همان،ج٢/ص٣٠) و استفاده از تمثیل و روش‌ های مختلف تعلیمی مانند: تشبیه حق به خط راست و تشبيه باطل به خط کج و تشبیه ریزش برگ درختان در اثر تکان دادن درخت، به تأثیر نماز در آمرزش گناهان و یاد دادن ضابطه رسیدن وقت نماز، به وسیله یک تکه چوب و…(جامع احاديث شيعه،ج٤ص٤٨و ٢١٨)و ديگر نمادها و تشبيهاتي كه موضوع مورد تبليغ را براي مخاطب،روشن و قابل فهم مى كند.اگر چيزي را تبليغ كنيد كه مخاطب با آن ارتباط ذهنى يا قلبي پيدا نكند،چطور با شما همراه شود و بپذيرد؟!
 
منطقه هاي مهمى از جهان، با تبليغ مبلغان به دين پيوسته و ديندار شده اند.زور و فشار و شمشير ممكن است چند صباحى،فكر و آئينى را در جائي مستقر سازد ولى براي مدتى طولانى نمي پايد. اگر مبلغاني با صفاتي كه گفته شد تربيت و اعزام شوند،راه براي گرايش كسانى كه با پيام دين آشنا نيستند،باز مى شود.مبلغ بايد بداند كه به جه كار عظيمى دست زده است.در سخنی از پیامبر اکرم(ص)، هدایت انسان‌ ها از هر آنچه خورشید بر آن بتابد، برتر شمرده شده است(سفینة البحار٧٠٠/٢) و آن را از ویژگی‌های شیعیان خويش دانسته اند(مستدرك الوسائل٣١٧/١٧). درحدیثی دیگر، مبلغ دین و شریعت با آن حضرت، محشور خواهد شد(بحارالانوار٢/٢).همچنین در روایتی از امام باقر(ع) علیه‌السلام، عالِم و مبلغ به دارنده شمعی تشبیه شده، که با نور علم خود، مردم را از ظلمت جهل بیرون می‌آورد و چنين شخصى در سخن منقول از امير مومنان (ع)در روز قیامت با تاجی از نور، محشور خواهد شد.به هرحال كار عالمان و مبلغان دین، بسیار سترگ و پاداش آنها نيز ،عظیم است(همان،ص٢٦)… 
 
 
 
 
 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *