اى مهربان خداى! گمگشته ام تو بودى و كردم چو ديده باز/ديدم به آسمان و زمين و به بام و در/تابنده نور توست/در قلب من ،تو هستي و مستور نيستى/نزديك تر ز من به منى ، دور نيستى/در عمق فكر و پرده جانم تويى ، تويى/آرام دل ، فروغ روانم تويى، تويى/هر جا نگاه مى دود، آنجا نشان توست/روشنگر وجود، رخِ دلستان توست…نيايش و مناجات در مدرسه سالار شهيدان چنان به اوج مى رسد كه زبان از عظمتش ناتوان است ؛ دعاي مشهور عرفه از اوست كه به حق ، شاهكارى جاودان است.آن حضرت هم در نظام معرفتى و هم در عمل به شدت مقيد به نیایش بود و مى فرمود:”عاجزترین مردم کسی است که از دعا کردن ناتوان باشد”(اَعْجَزُ النّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ الدُّعاءِ)١؛ و مى فرمود:اگر مردم به هنگام دعاکردن، خدا را با نام پيامبر و اهل بیت پاک او، با نیت درست، و با اعتقاد قلبی صحیحی بخوانند که آنها را از لغزش مصون دارد تا پیامبر را پس از مشاهده آن همه معجزات محکم و آشکار نافرمانی نکنند، خداوند با كرامت و بخشش خويش خواسته های آنان را به اجابت مى رساند٢.
از امام حسين(ع) مناجات ها و دعاهايي به يادگار مانده است.از جمله آنها اين مناجات است:”خدایا! از تو ترسی را می خواهم که مرا از ارتکاب نافرمانی هایت بازدارد و وادار به اطاعتم کند؛ عملی را مى خواهم که مستحق کرامت تو گردم و پندپذیر در توبه به خاطر ترس تو باشم؛ و به خاطر محبت تو،در خیرخواهی برای تو خالص گردم و به خاطر خوشبين بودن به تو در تمام کارها به تو توکل کنم . منزه است آفریننده نور، و تنزیه و ستایش برای خدای بزرگ است”٣.اين يكى از مناجات هاي آن حضرت در كنار كعبه است:”پروردگارا! مرا نعمت دادی، ولی مرا شاکر نیافتی، و آزمایشم کردی، پس بردبارم ندیدی، پس با ترک شکر، نعمت را [از من] سلب نکردی و با نبود بردباری، بر شدت گرفتاری نیفزودی. خدایا! از بزرگوار جز بزرگواری نیاید”٤.آن حضرت را در مسجد پيامبر ديدند كه صورت روی خاک گذاشته و در سجده اين گونه می خواند:” ای آقا و مولایم! آیا برای گرزهای آتشین، اعضایم را خلق کرده ای یا اندام درونی مرا برای نوشیدن آب های گرم جهنم آفریده ای؟! خدایا! اگر مرا به گناهانم بازخواست کنی، من تو را به کرامتت می خوانم و اگر مرا با خطاکاران حبس کنی، دوستی خود به تو را به اطلاع آنان می رسانم!”٥.امام همجنين بر دعاي جوشن كبير تاكيد داشتند و مى فرمودند:پدرم بر خواندن آن ما را بسيار سفارش فرمود…٦”.
از زيباترين مناجات ها در ميراث دينى ما مناجات آن حضرت در صحراي عرفات است .بشر و بشیر، پسران غالب اسدى، روایت کرده اند که عصر روز عرفه در صحرای عرفات، در خدمت آن حضرت بودیم. پس امام حسین با گروهى از اهل‌بیت و فرزندان و شیعیان، با نهایت فروتنی و خشوع، در قسمت چپ کوه ایستادند و روى مبارک را به‌سوی کعبه گردانیدند، دست‌ها را در برابر صورتشان گرفتند و مانند مسکینى که درخواست كند مى گريستند و اين دعا را خواندند:اَلْحَمْدُ لله الَّذى لَیْسَ لِقَضآئِهِ دافِعٌ وَلا لِعَطائِهِ مانِعٌ وَلا کَصُنْعِهِ…تنها با فرازي از آن اين صحيفه را متبرك مى كنيم:ای مولایم! تویی که منت نهادی، تویی که نعمت دادی، تویی که احسان کردی، تویی که نیکویی کردی، تویی که فضل و کرامت دادی، تویی که لطفت را کامل کردی، تویی که روزی بخشیدی، تویی آن که توفیق دادی… تویی که گناهان را آمرزیدی؛ تویی که عذر گناهان را پذیرفتی؛ تویی که تمکین و جاه بخشیدی؛ تویی که عزت و جلال دادی؛ تویی که بیماران را شفا دادی؛ تویی که عافیتم بخشیدی؛ تویی که گرامی ام داشتی؛ تویی که برتری دادی؛ پس حمد و ستایش برای توست، و شکر و ستایش دایم تو را سزاست…”٧
مناجات هاي آن حضرت در عاشورا در آن شرايط سخت نيز جاويدان است.امام سجاد(ع)فرمود: در روز عاشورا آن هنگام كه سپاه دشمن حمله ور شد، امام دست هاى خود را به دعا و مناجات بلند كرد و خواند:”اَللّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتي في كُلِّ كَرْب، وَ أَنْتَ رَجائي في كُلِّ شِدَّة، وَ أَنْتَ لي في كُلِّ أَمْر نَزَلَ بِي ثِقَةٌ وَ عُدَّةٌ، كَمْ مِنْ هَمٍّ يَضْعُفُ فيهِ الْفُؤادُ وَ تَقِلُّ فيهِ الْحيلَةُ، وَ يُخْذَلُ فيهِ الصَّديقُ وَ يُشْمِتُ فيهِ الْعَدُوُّ، أَنْزَلْتُهُ بِكَ وَ شَكَوْتُهُ إِلَيْكَ، رَغْبَةً مِنِّي إِلَيْكَ عَمَّنْ سِواكَ، فَفَرَّجْتَهُ عَنّي وَ كَشَفْتَهُ، فَأَنْتَ وَلِىُّ كُلِّ نِعْمَة، وَ صاحِبُ كُلِّ حَسَنَة وَ مُنْتَهى كُلِّ رَغْبَة”(خداوندا! تو تكيه گاه من در هر اندوه، و اميد من در هر شدّت و ناراحتى هستى، و تو در هر مشكلى كه براى من پيش آيد، پشت و پناه منى، چه بسا اندوهى كه قلب، در آن ناتوان و چاره در آن اندك و دوست در آن خوار مى شد و دشمن شماتت مى كرد و من همه آنها را به پيشگاه تو آوردم و شِكوه نمودم، تا از همگان بريده و تنها به تو رو آورده باشم و تو مرا از آن گرفتاري ها نجات بخشيدى، تو ولىّ هر نعمت، و صاحب هر كار نيك و خير و مُنتهاى هر مقصودى)٨و در آخرين لحظات شهادت نيز اين مناجات را زمزمه مى كردند:”صَبْراً عَلى قَضائِكَ يا رَبِّ لا إِلهَ سِواكَ، يا غِياثَ الْمُسْتَغيثينَ، مالِىَ رَبٌّ سِواكَ، وَ لا مَعْبُودٌ غَيْرُكَ، صَبْراً عَلى حُكْمِكَ يا غِياثَ مَنْ لا غِياثَ لَهُ، يا دائِماً لا نَفادَ لَهُ، يا مُحْيِىَ الْمَوْتى، يا قائِماً عَلى كُلِّ نَفْس بِما كَسَبَتْ، اُحْكُمْ بَيْني وَ بَيْنَهُمْ وَ أَنْتَ خَيْرُ الْحاكِمينَ”(پروردگارا! بر قضا و قدرت شكيبايى مى ورزم، معبودى جز تو نيست، اى فرياد رس داد خواهان! پروردگارى جز تو و معبودى غير از تو براى من نيست. بر حكم تو صبر مى كنم اى فرياد رس كسى كه فرياد رسى ندارد! اى هميشه اى كه پايان ناپذير است! اى زنده كننده مردگان! اى برپا دارنده هر كس با آنچه كه به دست آورده! ميان ما و اينان داورى كن كه تو بهترين داورانى)٩.
————-
١.بحارالانوار٤٩٤/٩٣؛امالی شیخ مفید/٨٨،ح١٣٦. ٢.بحارالانوار٢٩٠/٢٦ح٤٨. ٣. مهج الدعوات/١٥٧؛ بحارالانوار١٩١/٩٤ح٥. ٤.بحارالانوار١٩٧/٩٩ح١٣. ٥.احقاق الحق٤٢٤/١١. ٦. بحارالانوار٣٩٧/٩٤ و ٣٣٢/٨١. ٧.مفاتيح الجنان،دعاي عرفه. ٨.بحارالانوار٤/٤٥. ٩.مقرّم،مقتل الحسين/٢٨٢.