تاريخ و رسانه

 

 

 

قرن حاضر را قرن انفجار اطلاعات نام داده اند و در اين عرصه رسانه‌ ها به عنوان بزار تولید، انتشار و انتقال اطلاعات نقش بسيار گستره اى را ايفا مى كنند.رایانه و نرم­افزارهای پرشمار وابسته به آن و همچنین شبکه‌ جهانی اینترنت، دو نمونه از ابزارهای پرقدرتی هستند که امروزه در عرصه‌ رسانه و تلاش‌های رسانه‌ای جایگاهی مستحکم یافته اند. نقش نرم­افزارهای رایانه‌ای در تولید، تکثیر، تغییر و توزیع عکس، فیلم، متن و خبر و گزارش و ارسال و دريافت آن توسط گيرنده هاى همراه به گونه‌ای است که تمامی انسان ها را پوشش داده و همه به گونه‌ای با رسانه سر و کار دارند و ناگزیر بدان روی آورده اند و از توانمندی‌ های شگرف آن بهره مى گیرند.امروز تمامى رشته هاى مختلف علمى براى رشد و پيشرفت و توسعه و ارتباط خود با ديگر رشته ها و نيز مردم ناچارند از رسانه و فن‌آوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات كمك بگيرند. تاریخ نیز به‌عنوان یک علم از این قاعده مستثنی نیست. اگر دانش تاریخ در گذشته به‌ صورت سنتی با ادبیات و کلام و حدیث پیوند داشت، در دنیای امروز باید به عرصه‌ های دیگری از جمله رسانه توجه نمايد.

 رسانه عرصه‌ای است که مورخان در دنیای معاصر خود را ناگزیر از ارتباط  و تعامل با‌آن دیده‌اند و باید در حسن و قبح آن و بایسته‌ ها و ناشایسته‌های آن بیاندیشند و تدبیر کنند. داد و ستد تاریخ و رسانه برای تاریخ سودمندی‌ها و زیان‌ هایی به‌ همراه دارد که باید به درستی آن را سنجید و ارزیابی کرد. رسانه، امکانات گسترده­ای را برای ارتباط مورخان و جامعه فراهم می‌ آورد و به گسترش تفکر و نگرش تاریخی در میان لایه‌های میانی جامعه‌ کمک می‌کند. همچنین ابزاری قدرتمند برای دسترسی به اطلاعات در اختیار مورخان قرار می‌دهد. رسانه‌های نوین، زمان را از چرخه‌ انتشار و انتقال آگاهی‌ های تاریخی حذف می‌کنند و امکان ارتباط بی‌ واسطه میان جامعه‌ مورخان و مخاطبان آنان را فراهم می‌آورند. در پرتو این امکانات، تولید، حفظ، انتشار و انتقال شواهد تاریخی مربوط به گذشته و همچنین رخدادهای جهان معاصر برای مورخان آسان‌تر مى شود. 

رسانه ها، افزون بر اينکه در کار تخصصی ثبت و ضبط قرائن و شواهد تاریخی ابزاری کارآمد براى مورخان هستند می­توانند تاریخ را به میان جامعه ببرند و دلبستگی به تاریخ را از انحصار نخبگان خارج کنند. توده­های مردم باید تاریخ کشور خود را بدانند و با چهره­های برجسته­ی سرزمین خود آشنا و مأنوس باشند. رسانه چنین امکانی را در اختیار تاریخ قرار می­دهد و به تعمیق فکر تاریخی در میان توده­های جامعه یاری می­رساند. دغدغه های تاریخی را فراگیر می­ کند و حافظه­ تاریخی مردم را غنا می ­بخشد.رسانه می­تواند برای تاریخ پژوهان آینده مواد خام و اسناد تاریخی به صورت فایل­های فیلم، عکس و صدا و یا فایل­های متنی فراهم آورد. شاید تاریخ شفاهی بیش از هر زمینه­ دیگری، به استفاده از این امکانات در فعالیت­های علمی خود نیازمند باشد.همین ملاحظات می­تواند و باید درباره­ تولید کتابهای الکترونیک و کتابخانه­های دیجیتال مدنظر قرار گیرد. تولید و انتشار کتاب مجازی باید اهمیت و جایگاه خود را بیابد و بدان بها داده شود و نيز باید امنیت محتوای کتاب های الکترونیک با ایجاد ضوابط و قوانین متناسب تأمین شود. مورخان باید بتوانند نتایج پژوهش­های خود را بی­دغدغه­ سرقت، جعل و تحریف و با اطمینان از امکان بهره ­مندی از حقوق تضمین­شده­ مؤلف در فضای مجازی انتشار دهند و به کتابخانه­ های مجازی دنیا معرفی کنند و خود بتوانند از آثار مورخان دیگر در سراسر جهان به سهولت بهره گیرند. کتابخانه­های مجازی نیز باید در دانشگاه­ها و مراکز علمی کشور پدید آید و امکان استفاده از آن برای مورخان فراهم شود.

چنین پیوندی میان تاریخ و رسانه، در عین سودمندی برای هر دو سوی این ارتباط با خطرهایی نیز همراه است. امروزه با وجود نرم­افزارهای قدرتمند ویرایش فیلم و عکس، امکان اعمال هر نوع تغییر و تحریفی در عکس­ها و فیلم­های تاریخی وجود دارد. این تغییرات می­تواند با چنان دقت و ظرافتی صورت گیرد که حتی متخصصان کار با آن نرم­افزارها نیز گاهی موفق به تشخیص تغییر نمی­شوند. با این نرم­افزارها می­توان یک واقعیت تاریخی را جعل یا تحریف کرد و به مرور زمان این جعل و تحریف­ ها می­تواند به سلب اعتماد مورخان نسل­های آینده از این گونه روایات و اسناد باشد.آفت ديگر پيوند رسانه و تاريخ نگارى این است كه رسانه، در اختیار یک جریان فکری و یا قدرت سیاسی قرار گیرد و تلاش شود بدون توجه به ملاحظات و دغدغه­های علمی، از آن به­عنوان ابزاری برای ترویج یک اندیشه­ نادرست و یا تحریف برخی حقایق تاریخی استفاده شود،كه نه تنها سودمندی تاريخ را فرو می­ گذارد، بلکه می­تواند به تهدیدی جدی برای معرفت تاریخی بدل شود. از آنجاکه مخاطبين مردم عادی هستند و نه نخبگان، فرهیختگان و متخصصان؛ میزان نفوذ این ابزار و توانایی اعجاب­انگیزش در القای یک تحلیل، باور و یا خبر تاریخی نادرست به یک جامعه می­تواند نگرانی جدی مورخان را به دنبال داشته باشد. 

 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *