از جمله موارد جنجال برانگيز كه در مورد صوفيان مطرح شده و بدان جهت مورد اعتراض و طعن قرار گرفته اند موضوع شطحيات است.شطح و جمع آن شطحيات، به معناي حركت كردن و سرريز شدن است و منظورمطالبى است كه صوفیان هنگام وجد و غلبه حال و سكر و غلبات ، مغاير …
او با اختيار خود،از فرمان خداي متعال سرپيچى كرد و تكبر نمود و بر خلقت نارى خويش غرّه شد و بر خلقت خاكى خدا، تعظيم و سجود ننمود،لذا رانده درگاه و رجيم شد و از سوي پروردگار به او خطاب آمد:”از درگاه ،بيرون شو كه تو رانده شده اى و تا روز رستاخيز …
خلود به معناي جاودانه ماندن است از ريشه “خلد” كه مشتقاتش ٨٨ بار در قرآن كريم آمده و حدود چهل مورد آن در مورد جاودانگى بعضى مجرمان در جهنم است كه در مواردي هم با كلمه”ابد” به شكل “خالدين فيها أبدا” آمده يعنى براي ابد در دوزخ جاودانه خواهند بود همچون آیه ۲۳ …
صوفیان از دنیا گریزی دم می زنند و مدعى پشت پا زدن به لذايذ جسمانى هستند؛ ولی یکی از مسایلی که به آن بسیار حریص هستند تمایل به وجد و حال و سماع است.تشکیل مجلس رقص,پایکوبی و دست افشانی و شعر خوانی با عنوان سماع به منظور عشق به خدا و به …
به تقاضاى امير،اين بحث را پى گرفتم: تفسیر به رأى و تطبیق آیات و روایات بر خواسته هاى خویش به شدت تمام در اسلام ، نهى شده است.پيامبرخدا فرمود:” کسى که قرآن را با آراء شخصى خود تفسیر کند بر خدا افترا بسته است”(بحارالانوار٢٢٧/٣٦)؛ و امام ششم نيز فرمود:” کسى که حتى یک …
یکی ديگر از بدعت های صوفیان، پیمودن راه توجيه و تأویل كلمات و مفاهيم بنيادى مثل ايمان و كفر و بت و…بوده كه به نوعى بازی با الفاظ براي اثبات ديدگاه هاي خودشان مى باشد.تأويلات و توجيهاتى كه نه با مبانى لغوى و ادبي سازگار است و نه با مفاهيم بنيادي دين. …
امير به مسعود گفت: درباره خانقاه و تاريخچه آن بگوئيد.مسعود گفت: خانه گاه و (به عربي) خانقاه ، خانه و مكانى است که درویشان و صوفیان در آن گرد مى آیند و مراسم خاصّى در آن برگزار مى‌کنند.آنان با دست کشیدن از کار و زندگی، در خانقاه ها گرد آمده و روزگار خود …
ولايت مهم ترين شاخصه باور صوفيان است بلكه مى توان گفت به گفته ابوسعيد ابوالخير، مدار تصوف و طريقت بر پير [كه همان ولىّ ] است(اسرار التوحيد/٤٦) مى باشد؛ و طريقت در تصوف، بر محور ولي و پير شكل مى گيرد و مى گويند در هر زمانى بايد ولي وجود داشته باشد …
صوفيان از همان قرن دوم راه جديدي را در مقابل راه نبوت و امامت ايجاد كردند و مسير خود را از مسير شريعت و تعبد به آنچه پيامبر اكرم(ص) به عنوان وحى آورده بودند،جدا كردند. آنها به صراحت سه اصطلاح شريعت،طريقت و حقيقت را جعل نمودند و شريعت را پوسته دين گفتند و …
صوفيان مدعى هستند كه با طى مقامات سلوك و تحمل رياضات ،حجاب عوالم غيب را كنار زده به مرتبه فناء فى الله و وصال حق مى رسند و جمال حق را بدون پرده مشاهده و حقايقى را كشف مى كنند كه هرگز با درس و فكر به آن نخواهند رسيد.آنها اين كشف …
حامد پرسيد:آيا صوفيان جبرگرايند؟ در پاسخ گفتم:مى توان گفت صوفيان با تأکید بر مسئلۀ وحدت وجود، جملگى جبرگرا هستند و با اين باور كه “در خانه جز خدا نيست،لَیسَ فِی الدّارِ غَیرُهُ دیّار”، خداوند را هم خالق انسان و هم خالق افعال انسان به شمار می آورند؛ به تعبیر جامی، ترتیب …
بر اساس باور وحدت وجود و موجود، عبادت نيز معناي ديگرى پيدا مى كند. مى گويند نور تجلّی الهی، صوفى را در بحر وحدت، محو و مستغرق نموده و در اين بى خودى چون مسلوب العقل گشته، به اتفاق همه اولیا و علما تکالیف شرعیه و عبادات از او ساقط است! زيرا …
پارادوكس ديگري كه صوفيان به خاطر اعتقاد به وحدت وجود و موجود با آن روبرو مى شوند موضوع تشبيه و تنزيه است. از اصول باورهاي دينى در توحيد كه در قرآن و روايات بر آن تاكيد شده، تنزيه خداوند از هرگونه شباهت به خلق و مبرا دانستن او از صفات مخلوقين است كه …
ديدگاه صوفيان در موضوع وحدت وجود، با پارادوكس هاي جدي روبروست ؛ از جمله آنهاست اين پارادوكس كه وجودهاي متكثر در عالم كه متباين با يكديگر هستند ،چگونه مى شود كه واحد باشند؟ و وحدت وجود خدا با اين وجودات متكثر و متباين، چگونه تحقق مى يابد؟ صوفيان ناگزير براي حل اين …
صوفيان براي جا انداختن مراد خود در موضوع وحدت وجود از تمثيل بسيار بهره برده اند و با اين تمثيلات خواسته اند يكي بودن خدا را با همه موجودات اثبات نمايند. تمثيلاتى همچون دريا و امواج، نور و شيشه ها، آينه و صورت، سايه و شخص،الف و حروف، يك و اعداد. يكى از …
“معناي توحيد، در نگاه صوفى چيست؟”؛ احسان با اين سوال آغاز كرد و گفت: با اين بيان كه از وحدت وجود شنيديم ، معناي توحيد صوفيانه چه خواهد بود؟ گفتم: سوال خوبي است زيرا توحيد مغز دين است و اگر دانسته شود نگاه صوفيانه به توحيد چيست، جايگاه دينى مباحث آنها با اصل …
مسعود گفت:به طور ساده بگوئيد منظورشان از وحدت وجود و موجود چيست؟ گفتم:مى گويند تو و خدا در “وجود” مشتركيد و چون وجود تو از اوست و غير وجود خدا هم چيزي در جهان نيست، پس هرچه هست،اوست و غيرى و دوئيي در كار نيست (ليس فى الدار غيره ديّار)! گفت: بيشتر توضيح …
مباحثات ما با دانشجويان به موضوع داغ “وحدت وجود” رسيده بود و آنها با نقل اشعار و آثار و حكايات صوفيان -كه ادبيات ما مشحون از آنهاست-؛هر روز سوال جديدى مطرح مى كردند و در مباحث اعتقادات سنتى و باورهاي بنيادين دينى ، به تشكيك گرفتار مى شدند. عجيب تر اينكه اين …
خداوند به انسان عقل و اختيار داد تا بين هدايت و ضلالت، يكي را انتخاب كند و با اين انتخاب،گوهر خود را آشكار سازد. هر انتخابي كه انسان انجام دهد، خداوند مانع او نشده و اجازه مى دهد كه او در آن راه گام نهد و پيش رود.اين اذن همان است كه از …
از بهترين فرصت ها براي پل زدن به معنويت، ياد مرگ است ،زيرا: “مرگ براي اندرز گرفتن،كافى است”(كَفى بالمَوتِ واعِظا، كافى٢٧٥/٢)؛ وقتى ويروس كرونا، سايه مرگ را بر سر مردم جهان افكند،ديديم كه چگونه پرده غفلت آنها را دريد و ملتمسانه دست به دعا برداشتند و به درگاه الاهى تضرع و إنابه بردند.وقتى …
نرم خویی و خوش گفتاری و گشاده رویی در برخورد با دیگران، حُسنِ خُلق است كه یکی از ده صفت انبیای الهی برشمرده شده است. مى گويند خوش خُلقى، سنگ را هم آب مى كند! اين يعنى اينكه حسن خلق راه دل ها را باز كرده و دشمنى ها را به دوستى مبدّل …
اگر كسي به شما نيكى كند،به او علاقمند شده و هميشه خود را وامدار او مى دانيد و اگر خودتان به كسي نيكي كنيد به قلب او وارد شده ايد و دلش را به دست آورده ايد.اين خاصيت نيكي كردن است.به همين دليل بود كه مسيون هاي مسيحى در قالب خدمات درمانى و …
تغيير محيط يا هجرت به عنوان يك فرصت بي بديل براي تبليغ دين به شمار است؛گاهى براي گريز از محدوديت هاي يك محيط بايد دست به هجرت زد؛گاهى براي كسب علم و دانش، بايد به محيط ديگرى مهاجرت نمود؛ گاهى ظرفيت فرد بيش از محيط كوچكى است كه در آنجا زندگى مى …
زبان روز و محتواي روزآمد در جذب يا دفع افراد به دين يا هر مكتب و انديشه اي بسيار نقش آفرين است.ذائقه مخاطب اگر در نظر گرفته نشود يا محتوا درست انتخاب نگردد؛ او تمايلى به شنيدن نخواهد داشت و صحنه را ترك مى كند و تلاش ما بى ثمر خواهد ماند.منظور …
بعد از جمع بندي بحث رسانه ، مبحث ارتباطات را نيز اين گونه پى گرفتيم: براي تأثيرگذاري بر ديگران در هر حوزه اى از جمله حوزه دين و دين داري، نياز به هنر و دانش ارتباطات است. بسياري از افراد از اين هنر و دانش بي بهره اند، لذا راكد مى مانند …
عصر ما را عصر رسانه ناميده اند زيرا كسى را نمى توان يافت كه به يك يا چند رسانه دسترسى نداشته باشد و از طريق آن رسانه ها تغذيه فكرى و اطلاعاتى نشود.رسانه ها و فناوری های نوین ارتباطی به صورت گسترده در دسترس و مورد استفاده عموم مردم قرار گرفته و پيام …
كار سترگى مثل تبليغ دين به قصد هدايت انسان ها، بايد از همه ظرفيت ها براي تأثير بخشى و گسترش دامنه، بهره ببرد.يكي از اين ظرفيت ها، تجميع توان افراد در تشكل هاي مردم نهاد و انجام كار تشكيلاتى است؛ افزون بر آن در عصر جهش های تکنولوژیک، در شرایط رقابتی سنگین …
در گرايش مردم به سوى دين، تبليغ نقش اساسى دارد. تبليغ يعنى رساندن پيام دين خدا به مردم كه در مرحله اول وظيفه سفيران الاهى است و در مرحله بعد وظيفه درس آموختگان مكتب آنها كه شرايط مبلغ را حائز باشند.واژه هاي مرتبط با تبليغ در قرآن عبارتند از:دعوت، هدایت، اِنذار، تبشیر، …
مرور تجارب پيشينيان و تحليل زندگى معاصران به قصد عبرت آموزي از سرنوشت ديگران ، كارى است كه همه ملت ها به شكل هاي مختلف با آموزش تاريخ و كاوش در تجارب معاصران و گذشتگان انجام مى دهند تا زندگى خود را بهتر سازند.اصطلاح”تاريخ تكرار مى شود”، عاقلان را بر مى انگيزد …
تفكر و تعقل، بهترين راه براي گرايش به دين و خوش فرجامى انسان است.به گزارش قرآن،دوزخيان در روز قيامت مى گويند:”اگر ما(سخن هشدار دهندگان)را مى شنيديم و تعقل مى كرديم اكنون در زمره اهل آتش نبوديم”(ملك/٨-١١).اگر انسان ها را دعوت به تفكر و تعقل كنيم و آنها هم بشنوند و تفكر كنند، …
دوست مى تواند انسان را تا عرش بالا ببرد يا به قعر هلاكت بيندازد.دوست مى تواند ما را ديندار كند و در دين محكم تر و استوارتر سازد يا از دين زده كند و دين گريز يا حتى دين ستيز گرداند.دوستان،نقش مهمى در زندگى ما دارند. با چنين نقشى،بايسته است در انتخاب …
نظام تربيتي اگر خوب طراحى شود، مى تواند بيشترين نقش را در ايجاد هويت دينى افراد ايفا كند. تربيت به معناي شكوفا سازى و به فعليت رساندن امور بالقوه است و منظور از تربيت دينى،شكوفا سازي فطرت توحيدى انسان و تجلي آن در اخلاق و رفتار فردي و اجتماعى است.اگر نسل ديندار …
نقش اساسى در تكوين حيات دينى فرزندان با پدر و مادر است. پيامبر خدا فرمود:”هر نوزادى بر فطرت [توحيد و اسلام] متولّد مى شود؛ و اين فطرت همچنان ادامه دارد تا اينكه پدر و مادر، او را به آيين يهود و نصرانيت و مجوس بار آورند”(سفينة البحار٢٧٩/٢).اين بدان معناست كه اين پدر …
