مفاهیم قرآن-اخلاق

پاك دامنى

          “آنان كه امكان ازدواج ندارند، بايد عفيف باشند تا خداوند آنان را از فضل خود بى‏نياز كند”١؛ عفت، چيست و عفيف،كيست كه قرآن اين گونه همه افراد مجرد و ازدواج نكرده را به آن فرا مى خواند؟: “عفّت” در لغت به معناى “خودداری” است و در اصطلاح به خودداری از …

پاك دامنى ادامه »

تواضع

    “بندگان خدای رحمان کسانی‌اند که با تواضع روی زمین راه می‌روند و چون افراد نادان آنها را مورد خطاب قرار دهند، با آنان سخن نرم و مسالمت‌ جویانه گویند”(وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشونَ عَلَی الاَرضِ هَوناً وَ اِذا خاطَبَهُمُ الجاهِلونَ قالُوا سَلاماً١)؛ “تواضع” در لغت به معنای فرونهادن و خویش را کوچک نشان‌ …

تواضع ادامه »

سكوت

        “وهرگاه قرآن خوانده شود، گوش فرا دهيد و ساكت باشيد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد”(و اذا قرئ القرآن فاستمعوا له و أنصتوا لعلكم ترحمون١).سكوت، مقدمه شنيدن و تفكر كردن و راه يافتن است.گاهى سكوت يك آيه و نشانه حق مى شود آن چنان كه وقتى زكريا،نشانه اى براى مژده فرزنددار …

سكوت ادامه »

زهد

        “تا بر آنچه از دست شما رفته حسرت نخورید و به آنچه به شما رسیده شادمان مباشید”(لِکیلا تَأسَوا عَلی مَا فَاتَکُمْ ولا تَفرَحوا بِما ءاتکُم١)؛يعنى اگر مالك همه دنيا شويد،مغرور نگرديد و آن را وسيله گناه نكنيد و اگر همه چيزتان را از دست داديد،اندوهگين نباشيد و حسرت نخوريد.اميرمومنان(ع) در تعريف …

زهد ادامه »

ايثار

    “و غذای (خود) را (با آنکه  خود به آن نیاز دارند)بخاطر محبت الاهى به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند”١؛ اين آيه در شأن خاندان پيامبر(على و زهرا و حسنين عليهم السلام)نازل شد آن هنگام كه ايثار كرده و غذاى افطارى خود را در راه خدا به محتاجان بخشيدند.ایثار به معنای “دیگران را …

ايثار ادامه »

حياء

    “یکی از آن دو دختر، در حالی که با حالت شرم و حیا گام برمی داشت، باز آمد و گفت: پدرم از تو دعوت می کند تا در عوض سیراب کردن رمه ما، به تو پاداشی دهد”١،اين سخن يكى از دختران شعيب به موسى است وقتى او به كمك آنها رفت و از …

حياء ادامه »

ادب

          وقتى به شما سلام و تحيّت گفتند، شما با عبارتى نيكوتر پاسخ دهيد(واِذَا حُيّيتُم بِتَحِيَّة فَحَيّوا بِاَحسَنَ مِنها‌)١ وقتى با موقعيت و رفتارى بي معنى و بيهوده (لغو)روبرو شديد،كريمانه از كنار آن گذر كنيد(و‌اِذا مَرّوا بِاللَّغوِ مَرّوا كِراما)٢؛اين ها، جلوه هائى از ادب است. ادب، جامه اى زيبا و فاخر،بر …

ادب ادامه »

اداى امانت

        “خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ ها را به صاحبانش بازگردانید!”(إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی‌ أَهْلِها)١؛”امين”،به آن انسان درستكار و مورد اعتمادی می‌گویند که دیگران از خیانت نکردن او ایمن باشند٢؛يكى از مصاديق امين بودن،آن است كه وقتى ،چيزى را نزد او امانت مى گزارند، در حفظ و نگهدارى و …

اداى امانت ادامه »

وفاي به عهد

          “چه کسی به پیمانش پای بندتر از خداست؟!”(وَ مَنْ أَوْفی بِعَهْدِهِ مِنَ اللّه١)؛وفاي به عهد آن چنان سترگ است كه خداوند در عمل به آن بر همه پيشي مى گيرد و مى فرمايد هيچكس از خدا،پاي بندتر بر وفاي به عهد نيست.آرى، خداوند هرگز پيمان شكنى نمى كند:(فَلَنْ یُخْلِفَ اللّهُ …

وفاي به عهد ادامه »

محبت و مهربانى

      “خداوند،مهر ورزى را بر خويشتن،حتمى كرده است”(كتب على نفسه الرحمة١) و فرموده مهربانى من همه جهان را در بر گرفته است(و رحمتى وسعت كلّشيئٍ٢)؛هر سوره قرآن،با نام رحمان و رحيم آغاز مى شود و خداوند چهار بار خود را در قرآن ارحم الراحمين(مهربان ترين مهربانان) خوانده و دوست دارد مردم نيز با …

محبت و مهربانى ادامه »

صبر و بردبارى

          “فرشتگان در آستانه بهشت به استقبال صابران می آیند و به آنها می گویند:سلام بر شما به خاطر صبر و استقامت تان، که سرانجام چه نیکو منزلگاهی یافتید”(سَلامٌ عَلَیکمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ١)؛ “آنگاه صابران پاداش بي شمار خود را دريافت مى كنند”(إِنَّما یوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسابٍ٢).صابران كيانند …

صبر و بردبارى ادامه »

صدق و راستى

    اين دستور خدا به مومنان است:”اى کسانى که ایمان آورده اید! تقواى الاهى پيشه كنيد و همراه صادقان باشيد”(یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین١).ويژگى صدق،آن چنان سترگ است كه خداوند،پيامبرانش را به اين صفت مى ستايد:”در کتاب،ادريس یاد کن ،همانا او صدیق و پیامبر بود٢”؛نيز “در کتاب، ابراهيم را یاد کن …

صدق و راستى ادامه »

عدل و احسان

        بنيادى ترين معيارى كه قرآن براى تنظيم روابط افراد با يكديگر توصيه مى نمايد،عدل و احسان است:”خداوند (انسان ها را) به عدل و احسان دستور مى دهد”( انّ اللّه‏ یأمر بالعدل و الاحسان١).سوال مى شود: چرا فقط عدل گفته نشده و احسان نيز به آن اضافه شده است؟ پاسخ مى تواند اين …

عدل و احسان ادامه »

خدا انديشى

          اگر بخواهى اخلاق الاهى را در يك كلمه خلاصه كنى،بايد بگوئى ريشه و بنيان اين اخلاق،خدا انديشى است،تقوى است ؛پروا پيشگى است ؛ زيرا اگر در هر انديشه و عملى ،خدا را در نظر داشته باشى،گونه اى ديگرى خواهى بود و گونه ديگرى عمل خواهى كرد و بدينگونه رستگار خواهى …

خدا انديشى ادامه »

مفاهيم قرآن،اخلاق،١.اهميت اخلاق

          آيا اگر كسى واجد والا منشى و نيك سيرتى آن هم در مقياسى بزرگ نمى بود،مى توانست چنين تحول عظيمى را در جهان به وجود آورده و آئينش پانزده قرن ادامه يافته و اكنون نزديك دو ميليارد پيرو داشته باشد؟! بيهوده نيست كه خدايش، او را اين گونه مى ستايد:” …

مفاهيم قرآن،اخلاق،١.اهميت اخلاق ادامه »