بخش هايي از زندگى مرا زيارت تشكيل مى دهد.زيارت، ديدار است ؛ يك حضور و ديدارى معنوى است با پيشوايان از دنيا رفته همچون مزار شريف پيامبر(ص)، حضور در مكان هاى خاص و انجام مناسكى ويژه همچون حج، يا حضور در مشاهد مشرفه متعلق به امامان يا اولياي حق و نيز زيارت اهل قبور و… زيارت ، از اعمال پسنديده اى بوده كه در طول تاريخ، پيروان اديان به آن عنايت و اهتمام داشته اند و جايگاه ويژه و اثرات معنوى بسيارى دارد.پیامبر اکرم(ص) زمانی که از فتح مكه به سمت مدينه بازمی گشتند، سر راه به زیارت قبر مادرشان آمنه رفتند و فرمودند:”این قبر مادر من است، از خداوند زیارت او را خواسته بودم و برایم چنین تقدیر نمود”١.احادیث درباره اهميت و مستحب بودن زیارت پيامبر(ص) فراوان و در حد تواتر و مورد توافق شيعه و سنى است٢.به همین دلیل مسلمانان از دوران قدیم همواره به زیارت قبر ایشان می‌رفتند. این اهمیت در فرهنگ شیعی، بیشتر است و شیعیان علاوه بر زیارت ايشان به زيارت فرزندان شان يعنى امامان اهل بيت نيز اهتمام جدى دارند.امام رضا(ع) زیارت را عهد و پیمانی بر عهده دوستان و شیعیان شان معرفی کرده‌اند٣.
زیارت معصومان از نشانه ها و لوازم وفاداری به آرمان های ایشان و به جای آوردن حق ولايت آنهاست؛ چرا که از این نظرگاه، پیامبر و امامان دارای مقام ولايت اندو حتی پس از مرگ نیز مقام آنان محفوظ است.از نتایج ولايت امام، تسلطش بر دلهاست؛ به این معنا که امام بر روح و دل های مؤمنان تسلط و احاطه دارد٤.در بسیاری از متون زيارت نامه ها به چنین ولایت و امامتی اقرار و اعتراف می‌شود؛ به عنوان مثال در زیارت نامه‌های امامان آمده است: «اَشهَدُ اَنَّک تَشهَدُ مَقامی وَ تَسمَعُ کلامی وَ تَرُدُّ سَلامی»٥: «گواهی می‌دهم که تو وجود مرا در اینجا مشاهده می‌کنی، سخن مرا می‌شنوی و سلام مرا پاسخ می‌دهی». از دیدگاه شیعه، روح امام با اذن الهی به زائر خویش علم و احاطه پیدا می‌کند و این تلقی، امر زیارت را برای شیعیان به دیداری عاشقانه و معنوی تبدیل نموده كه تأثیر آن را می‌توان به روشنی در ادبیات نثر و نظم شیعی مشاهده کرد. زیارت و حرم‌های اهل بیت در تاریخ شیعه نیز نقش پررنگی داشته‌اند و اهمیت به این دو از نشانه‌های فرهنگی بارز شیعیان محسوب می‌شود كه يك نمونه آن حماسه پرشكوه مليونى زيارت اربعين است كه جهان را به شگفتى آورده است. وقتي به ديدارو همسخنى محبوبي مي روى،با او مآنوس شده و به تكلم مي پردازي و باورهايت نسبت به او را بيان مي كنى.اگر اين محبوب ،خدا باشدسخنت “مناجات” نام مي گيرد و اگر محبوبت يكى از اولياءالله باشد اين همسخني،”زيارت” است.بهترين مناجات ها و زيارت نامه ها،آنهائى است كه “مأثور” (يعنى متنش، انشاي يكى از معصومين)باشدتا سخن سنجيده و محكم و صحيح گفته شود.بين مناجات هاي مأثور،مناجات خمس عشر از امام سجاد(ع)و بين زيارات،زيارت آل ياسين از امام عصر(ع)بيشترين درخشندگى را دارد.اين همسخني عارفانه و عاشقانه به ساحت مقدّس امام عصر(ع)، آن چنان زيباست كه قابل وصف نيست زيرا علاوه بر عبارات و سلام هاي مهرآميز به آن حضرت ، يك عرض اعتقاد كامل و بيان عقائد و معارف شيعى شامل توحيد، نبوّت، امامت، رجعت، معاد، بهشت و دوزخ، حساب و كتاب، صراط و ميزان و…به محضر امام عصر (ع)است كه پيشينه اى متقن در آيات و روايات دارد و كاملاً مطابق با هندسه معارف اسلامى و شيعى است. وقتي از سر مهر،خود امام راه و رسم همسخني عاشقانه را در ضيافت زيارت و ديدار معنوي تدارك ديده ، اگر نه هر روز ،لا اقل هر هفته به اين ضيافت رويم و با كلام خود آن حضرت، او را زيارت و ديدار معنوى نموده و با او مأنوس شويم!
زيارت هائي كه امام (ع) بر آنها مداومت دارند زيارت بيت الله الحرام(تمتع و عمره) و زيارت مشاهد مشرفه پيامبر و امامان و نيز زيارت مومنان صالح است.حضور امام در حج تمتع هرسال ، مسلّم است و بعضى سعادتمندان توفيق تشرف به محضر آن بزرگوار در اين ايام خاص ، نصيب شان شده و او را زيارت كرده اند.امام رضا(ع) فرمود: او در موسم حج حاضر می شود و همه اعمال را انجام می دهد و در عرفه نیز وقوف می کند و دعای مومنان را آمین می گوید.وكيل دوم آيشان جناب محمد بن عثمان هم می گوید: به خدا سوگند: صاحب الزمان در موسم حج، همه ساله حضور می یابد و مردم را می بیند و می شناسد. مردم [هم] او را می بینند، اما نمی شناسند٦…اما ساير زيارات هم كه از بهترين امور استحبابى است از سوى امام،ترك نمى شود.اين مواقف شريف از مواقفى است كه دعا در آنها به مظانّ استجابت نزديك است و حضرتش براى عبادت و دعا و زيارت نياكان بزرگوارش،به آن مكان ها تشريف مى برند.مومنان نيز كه براى انجام اين مستحب به آن مواقف ،مشرف مى شوند،بدانند كه ممكن است شميم دل انگيز يار را در آن زمان و مكان، استشمام كنند و توفيق يابند در فضائى تنفس كنند كه انفاس قدسيه حجت خدا در آن فضا پيچيده باشد…
زیارت از بهترین راه‌های ارتباط با پیشوایان معصوم است که موجب توفيق و جلب معنویت خواهد شد. همچنین تکریم امامان، ارتباط قلبی بین زائر و امام را تحکیم می‌بخشد و در حقیقت موجب استمرار راه و مسیر معنوی آنان خواهد شد.بزرگان ما توصيه كرده اند كه همه امور استحبابى را به نیابت امام عصر ارواحنا فداه انجام دهيم. از جمله به نيابت آن بزرگوار به زيارت مشاهد امامان برويم .اين عمل هم در حال روحى خودمان تأثير مى گزارد و هم چون از سوى بزرگوارى ماموريت داريم كه به آستان آن امام برويم ،ما را مى پذيرند و تكريم خاص مى نمايند.از سوى ديگر خود امام كه كريم و بزرگوار است به لحاظ اين خدمت،ما را مى نوازد و سپاس مى گويد و تكريم مى فرمايد و در حقمان دعا مى نمايد.تفاوت يك زيارت معمولى با يك زيارت كه به نيابت امام انجام مى شود،از زمين تا آسمان است؛آنانكه طعم آن را چشيده و آثار روحى و مادى آن را ديده اند،هرگز اعمال و زيارات نيابتى از امام را ترك نمى كنند…
—————-
١.ابن شبّه، تاریخ المدینة المنورة/۱۱۸. ٢.سبکی، شفاء السقام/٤٨؛امینی، الغدیر١١٢/٥-١١٣. ٣و٤.مطهری، خاتمیت/١٥٣. ٥.مفاتيح الجنان، زيارت امام رضا(ع). ٦. الكافى٣٣٧/١؛كمال الدين٣٤٦/٢.
