اگر دوستداران امام زمان، آن جانِ جهان، در دوستى و پيوند با آن حضرت، صادق اند، نبايد بين خود اختلاف و تفرقه داشته باشند؛ بلكه بايد در راه دوستى و محبت امام خويش، با يكدگر، همدل و متحد باشند. “اگر شيعيان ما (که خداوند طاعتشان دهد) در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، همدل می شدند، و دل هاى آنان با يكدگر مجتمع و متحد بود، میمنت ملاقات ما از ایشان به تاخیر نمی‌افتاد، و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان می گشت، دیداری بر مبنای شناختی راستین و صداقتی از آنان نسبت به ما؛ علّت غيبت ما از آنان چیزی نیست جز آن چه از کردار آنان به ما می رسد و ما توقع انجام این کارها را از آنان نداریم”١.این جملات، قسمتی از نامه‌ای است که از ناحیه‌ی مقدّس امام زمان عليه السلام برای شيخ مفيد رحمة الله عليه فرستاده شده است. حضرت در این نامه، بعد از سفارش‌های لازم به شیخ مفید و دستورهایی به شيعيان، نبود صفا و یک دلی در بین شیعیان را سبب غيبت خود می‌شمرند.
انسان، موجودى اجتماعى است اما ويروس تفرقه كه ناشى از هواى نفس و القائات شيطان است آن را تهديد مى كند و آن اجتماع و وحدت را به انشعاب و تفرقه و تشتت مى كشاند و آدم ها را از هم دور مى كند.بلاى تفرّق،مبناى فروپاشى بسيارى از اجتماعات و تشكل ها بوده و هست.قرآن مى فرمايد:به ريسمان الاهى چنگ زنيد(و بر اساس توحيد،با هم مجتمع باشيد)و متفرق نشويد(واعتصموا بالله جميعاً و لا تفرّقوا) و مى فرمايد: با يكديگر نزاع نكنيد كه سست مى‌شويد ومهابت و قوّتتان از بين مى‌رود(وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ ). در جنگ ها نيز،از طريق ايجاد اختلاف در صفوف حريف و دشمن،آنها را به تحمل شكست مجبور مى نمودند.ضرب المثل “تفرقه بيانداز و حكومت كن”(فَرِّقْ،تَسُدّ)ناظر به همين اصل است.نبايد نعمت اجتماع و وحدت كلمه را قربانى هواهاى نفسانى كرد…
جمع و جامع از هر موضوعى،آن است كه همه ابعاد و ويژگى هاى آن موضوع را در خود داشته باشد.مثلاً زيارت جامعه را از آن جهت جامعه مى گوئيم كه تمام مفاهيم زيارات ديگر را در خود جمع دارد.در مقابل آن تفرّق و پراكندگى و شعث است.لقب “جامع الكلم” و “جامع الكلمه” براى امام عصر ارواحنا فداه،در روايات و زيارات به كار رفته تا نشان دهد توسط آن بزرگوار،اتحاد و اتفاق كامل و جامع در جامعه ايجاد مى شود و اوست وحدت بخش صفوف و از بين برنده پراكندگى ها و تفرقه ها و جدائى ها.در سلام به آن حضرت مى گوئيم:سلام بر مهدي(ع) كه وعده ي خداوند عزّ و جلّ به امت هاست،آن وجودي كه به اختلافات پايان مي بخشد و بواسطه ي وجود مقدسش پراكندگي اهل ايمان خاتمه مي يابد(السلام علی المهدی الذی وعدالله عز و جل به الامم ان یجمع به الکلم و یلم به الشعث)٢…
وحدت كلمه و اتحاد و اجتماع ،محور مى خواهد.محور اين اجتماع هم ، تقوىٰ است.در فراز دعاى ندبه مى خوانيم: كجاست آنكه بر پايه و محورتقوىٰ ، همگان را مجتمع و متحد مى سازد؟(أَيْنَ جَامِعُ الْكَلِمَةِ عَلَى التَّقْوَى)٣.در زيارت ديگرى ،اين گونه به آن حضرت سلام مى كنيم: سلام بر مهدى هدايتگر امت ها و تحقق بخش يگانگى و وحدت كلمه ها (السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ).از همين روست كه يكى از القاب آن حضرت را “جمعه ” گفته اند.جمعه يعنى روزى كه مردم كنار يكديگر جمع مى شوند و مجتمعاً نماز مى گزارند.امام نيز محور اين اجتماع است كه همگان بر محور وجود مبارك او،مجتمع مى شوند.لذاست كه هفتمين روز هفته كه روز جمعه است متعلق به آن وجود مسعود است كه جامع الكلم است(هذا يوم الجمعة و هو يومك)٤…آيا وقتى آقا و مولاى شما، محور اجتماع و اتحاد و يگانگى است،شايسته است كه شما اهل تفرقه و جدائى و تكروى باشيد؟ تعاليم دين و روش امامان ما بر محور وحدت و اجتماع است،دور از عقل است كه ادعاى پيروى از دين و آئين كنيم و اهل تفرقه باشيم.به مختصر بهانه اى اجتماع را رها كنيم و تكروى نمائيم يا با بهانه اى كوچك و دلخورى اندك،از صفوف جماعت جدا شويم و آهنگ انشعاب يا انزوا زنيم! آيا اگر چنين كنيم مولاى خود را خشنود نموده ايم يا دل خون؟او ما را در مقابل دشمنان دين و آئين ،متحد و قوى مى خواهد نه زبون و ضعيف و فَشَل. بايد تحمل خود را بالا بريم و اختلافات را با حوصله و صبر و حلم برطرف كنيم و “يد واحده” باشيم …
—————-
١.احتجاج٣١٥/٢؛ بحارالانوار١٧٧/٥٣. ٢-٤. دعاى ندبه و زيارات امام عصر(ع)، مفاتيح الجنان.
