افزون بر دو قرن پس از ظهور مسيح (ع) در دوران حکمرانی یکی از حکمرانان محلی روم باستان به نام دقیانوس١ (٢٠١-٢٥١م)، در شهری به نام إفِسوس که در ترکیه امروزی واقع بوده، داستانى شگفت و بى سابقه اتفاق افتاد كه براي هميشه براي همه باورمندان به دين و آئين،درس آموز و موجب عبرت است.حكمران ،چنان با آئين مسيح مخالفت مى كرد و بر مومنان به عيساي مسيح(ع)،سخت مى گرفت كه مجبور بودند،دين خود را پنهان دارند و تظاهر به بي دينى كنند ولذا اين نوع زندگى بسيار بر آنان دشوار و ناگوار بود. ماجرا از آنجا آغاز شد كه چندتن از مومنان كه نوعاً از اشراف زادگان و درباریان بودند و دین خود را مخفی نگاه می داشتند،با مشورت يكديگر و الهام الاهى تصميم گرفتند مخفيانه ،ترك موطن كنند و از ظلم حاكم بگريزند و جايي مخفى شوند و بر ايمان خود باقى مانند و تكاليف دينى خود را آزادانه انجام دهند.آنها باچوپانی از دوستان شان و سگى كه همراه او بود،به سمت غارى حرکت کردند و چون به غار رسیدند از فرط خستگى به خوابى عميق رفتند…
داستان آنان در قرآن كريم در سوره اى به نام كهف(غار)٢ آمده است. خداوند آنها را بيش از سه قرن(٣٠٩ سال) خواباند٣ و سپس بيدارشان نمود.در نقل اين داستان، قرآن به هدایت این اصحاب از سوی خداوند، ایمان و کشمکش آنان با کافران، پناه بردن به غار، معجزه زنده ماندن شان به یاری خدا، بیداری مجددشان و برخورد با مردم، روشن‌شدن حقیقت و بیان جدالی که کافران با پیامبر(ص) در این موضوع داشتند، اشاره دارد.خداوند آنان را به گونه ای قرار داده بود که هرکس به آنان می نگریست آنان را بیدار می پنداشت، در حالی که در خواب بودند٤. آنها پس از بیدار شدن تصور کردند چند ساعتی بیشتر نخوابیده‌اند٥؛زيرا در آغاز روز، وارد غار شده و به خواب رفته و در پایان روز بیدار شده بودند.بعد از بیداری، احساس گرسنگى كردند و قرار شد یکی از آنان به شهر رفته و غذایی تهیه کند.او هنگامی که وارد شهر شُد،همه چیز را دگرگون یافت و متوجه معجزه الاهى و خواب طولانى خودشان شد و دوستان خود را نيز مطلع كرد.آنها بعد از جست وجو در شهر دوباره به غار بازمی گردند و همگی با هم به عبادت می‌پردازند و هنگام عبادت همگی با هم به سوی معبود،شتافتند…
قرآن کریم در مورد شمار اصحاب کهف هيچگونه تصريحى ندارد و صرفا به اختلاف مردم در عدد اصحاب کهف اشاره مى نمايد و مى فرمايد برخی آنها را با سگ همراهشان ۴ تن و برخی ۶ تن و برخی ۸ تن دانسته‌اند٦. اما به نظر مى رسد قرآن، نظر سوم را پذیرفته است٧.عبارت “رقيم” در كنار “كهف”در آیه(اَم حَسِبتَ اَنَّ اَصحبَ الکهفِ والرَّقیمِ٨) برخی از مفسران آن را نام روستای نزدیک غار می‌دانند٩.گفته مى شود دقيانوس متوجه ايمان اين جوانان كه افراد شاخصى بودند،شد و به آنان مدتی مهلت داد تا از ایمان خود بازگردند. آنان از این فرصت استفاده کرده و به غار پناه بردند١٠.داستان اصحاب كهف در اشعار شاعران پارسى گوى مثل سنايي و عطار و سعدى و مولوى نيز بازتاب داشته از جمله در اين شعر سعدى:سگ اصحاب کهف روزی چند/پی نیکان گرفت و مردم شد١١! در مورد محل غار نيز محلى در سه کیلومتری جنوب شهر سلجوک استان ازمیر غاری است که مردم ترکیه آن را به‌عنوان غار اصحاب کهف زیارت می‌کنند.همچنین در میان دو روستای رقیم(رجیب) و ابوعلند و در ۷ کیلومتری اَمّان پایتخت اردن نيز غاری وجود دارد که بر فراز آن مسجدی ساخته شده و برخی از باستان‌شناسان معتقدند غار اصحاب کهف است١٢.
همت و اخلاص اين جوانان براى حفظ ايمان خويش و گذشتن از موقعيت دنيوى خود در دربار حاكم زمانه و پناه بردن به غار براى انجام وظايف عبادى و راز و نياز با خالق،از آنان شخصيت هاى بارزى ساخت كه مطابق روایات شیعه ،آنان به هنگام ظهور، برای یاری مهدی موعود(عج) رجعت خواهند نمود١٣.امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که قائم آل محمد(ص) ظهور کند، تعدادی از پشت کعبه بیرون آیند که هفت نفر از اصحاب کهف، از جمله آنان هستند١٤.حلبی نیز گفته است که آنان وزیران مهدی(عج) هستند١٥.همچنین از امام صادق(ع) روايت شده: وقتی دابة الارض خارج می‌شود، خداوند اصحاب کهف را همراه با سگ شان برمی‌انگیزد١٦…
——————-
١.بحارالانوار٤١١/١٤. ٢. كهف/٨-٢٦. ٣.كهف/٢٥. ٤.الميزان٢٥٦/١٣. ٥.كهف/١٨و١٩. ٦.كهف/١٨و٢٢.
٧.الميزان٢٦٧/١٣و٢٦٨. ٨. كهف/١٩. ٩.تفسیر قمی٣١/٢. ١٠.مجمع البیان٢٥٣/١٥. ١١.گلستان،باب اول، حكايت٤. ١٢.باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن،بى آزار شيرازى/۱۹۴و٣٥٢. ١٣.دیلمی، ارشادالقلوب/۲۸۶. ١٤.طبسی، چشم‌اندازی به حکومت مهدی(عج)/۱۰۱. ١٥.صافی گلپایگانی، منتخب الاثر/۴۸۵. ١٦.بحارالانوار٥٢ /۲۷۵ و ٨٥/٥٣.