علی آن شیر خدا شاه عرب/ الفتی داشته با این دل شب/شب ز اسرار علی آگاه است/دل شب محرم سرّالله است/ شب شنفته ست مناجات علی/ جوشش چشمه عشق ازلی/ فجر تا سینه آفاق شکافت/چشم بیدار علی خفته نیافت… پس از پيامبر(ص) ،آموزگار توانائى چون اميرمومنان(ع)، معلم مناجات و دعاست. يادگارهاي جاويدانى چون دعاي كميل، دعاي صباح، مناجات منظوم، مناجات مسجد كوفه ، دعاي سريع الإجابه، دعاهاي جهاديه امام كه در ميادين جنگ مى خوانده اند،دعاهاي نهج البلاغه، دعاهاي صحيفه علويه و… قرن هاست راهنماي مناجاتيان بوده است. با دعای کمیل همه آشناییم؛ يك گنج مناجات با واژگان و ادبياتى فاخر در راز و نياز با خداي مهربان:”اى خداى من اى سرور من، اى مولاى من و اختيار دارم، اى كسى‌كه مهارم به دست اوست، اى آگاه از پريشانى و ناتوانى‌ام، اى داناى تهيدستى و نادارى‌ام؛از تو درخواست مى‌كنم به حقّت و مقام قُدست و بزرگ ترين صفات و نام هايت كه همه اوقاتم را از شب و روز به يادت آباد كنى و به خدمتگزاريت پيوسته بدارى. و اعمالم را در پيشگاهت قبول فرمايى…تا در ميدان هاى پيشتازان در جمع شتابندگان به سويت برانم و بشتابم و به كوى قربت درآيم و در ميان مشتاقان و همانند مخلصان به تو نزديك شوم و چون يقين آوردگان از جاه تو بهراسم و با اهل ايمان در جوارت گرد آيم…”١.
يكى ديگر از مناجات هاي امام،دعاي بامدادان به نام دعاي صباح است.در يك فراز آن آمده است:” خدایا چگونه طرد می کنی بی چاره ای را از درگاهت که از گناه گریزان به تو پناه آورده است و چگونه ناامید می کنی راه جویی را که با سعى و تلاش قصد تو کرده است”٢…مناجات ديگر آن حضرت مناجات منظوم است كه با اشعاري فاخر ،با حضرت حق به مناجات پرداخته است:”الاهى! اگر چه گناه من بزرگ و بسیار است، اما عفو تو از گناه من بزرگ تر و وسیع تر است؛الاهى!اگر من از خواهش های نفس خود پیروی کردم،اکنون در باغ پشیمانی گام می زنم؛ الاهى!اگر گناهان من از کوه ها افزون تر و بالاتر است اما بخشش تو از گناه من بسی بزرگ تر و بلندتر است…الاهى!اگر مرا به جرمم مؤاخذه کنی، به عفوت دست مى آويزم ، و اگر به گناهم مؤاخذه کنی به آمرزشت بازخواست می کنم و اگر مرا داخل جهنّم کنی اعلام می کنم که تو را( ای خدا) دوست دارم! خدایا اگر خطاهايم مرا از نظر تو انداخته(و از چشمت ساقط کرده) پس به خاطر توکّل خوبی که به تو دارم از من چشم بپوشان”٣…
از دیگر مناجات هاي مشهور امام، مناجات مشهور به مناجات مسجد كوفه است.مناجاتى سراسر حال و توبه و سوز كه تربیت کننده و انسان ساز است و اگر انسان با دیده دل در این مناجات بنگرد گویا از درون آن، ناله های جانسوز مولا را از نخلستان های کوفه می شنود که: خدايا! از تو امان می خواهم در روزی که مجرمان از چهره شان شناخته می شوند و با موی پیشانی و قدم هاشان گرفته می شوند…اى مولاى من ،تو آمرزنده اى و من گنهكار و آیا گنهکار را جز آمرزنده (و بخشنده) چه کسی ترحم می کند؟!”٤. ديگر مناجات أُنس است:بارالها! تویی مانوس ترین انس گیرندگان بر دوستانت و حاضرترین آنان برای کفایت به کسانی که توکل بر تو می نمایند، درون شان را شاهدى و بر وجدان های باطنی شان مطلعى هستی و به مقدار بصيرت شان دانایی. پس رازهای نهانی آنان برای تو آشکار و دل هایشان به سوی تو شیفته و بی قرار؛اگر غربت آنان را به وحشت اندازد، ذکر تو مونس آنهاست و اگر مصیبت های روزگار بر آنان بتازد، به تو پناهنده شوند زیرا می‌دانند که زمام همه امور به دست توست”٥…
از ديگر مناجات هاي امام اين عبارات است:”خداوندا! اگر از سؤال کردن خود ناتوان باشم یا راه پرسیدن را ندانم، مرا به مصالح خویشتنم راهنمایی و دلم را به سوی موارد رشدم بگردان، این الطاف از هدایت های تو ناشناخته نیست و از کفایت هایی که برای مخلوقات می نمایی شگفت انگیز نمی‌باشد”٦؛ و از كلماتى كه به طور فراوان در نیایش با خدا مى فرمود:”شب را به بامداد رساندم در حالی که بنده‌ای ستمکار به خویشتنم. پروردگارا! من حجتی بر تو ندارم و نمی‌توانم چیزی جز آنچه که تو به من عطا کرده‌ای بگیرم و نمی‌توانم خود را نگهداری و صیانت کنم جز آنچه تو مرا صیانت کنی”٧.از مشهورترين مناجات هاي كوتاه آن حضرت است:”خدايا! اين عزّت براي من بس كه بنده تو باشم و اين افتخا مرا بس كه تو پروردگارم باشى! تو آنچنانى كه من دوست دارم،پس مرا موفق گردان به گونه اى كه تو دوست داري”(إلهي كفى بي عزا أن أكون لك عبدا، وكفى بي فخرا أن تكون لي ربا إلهي أنت لي كما أحب فوفقني لما تحب)٨.خود امام در تقسيم ساعات شبانه روز تعليم مى دهد كه هركس بايد ساعتى را براي مناجات با خدا اختصاص دهد٩.دعاها و مناجات هاي امام در مجموعه اي به نام “صحيفه علويه”با ١٥٦ فقره دعا و مناجات راهنماى مناجاتيان است١٠.