سرگرمى و تفريحات

 

 

 
جامعه معاصر به دليل كثرت جمعيت، زندگي شهري، فاصله گرفتن از طبيعت ، فشردگي جمعيت، تقسيم كار شديد، 
ماشيني شدن بيشتر فعاليت ها، تكاپوي رواني زياد، زندگي در قفس آهنين بوروكراسي، در معرض هيجانات و شوك هاي مستمربودن، آلودگي محيط به انواع آسيب ها و انحرافات، كاهش ارتباطات اوليه، آپارتمان نشيني، و صدها عامل ريز و درشت ديگر، به شدت در معرض ملالت، فرسودگي و بحران هاي ذهني رواني قرار دارد لذا وجود تفريح و سرگرمي به يكي از كانوني ترين نيازها و ضرورت هاي فردي و اجتماعي انسان امروزى تبديل شده است.نياز به تفريح و سرگرمي و پركردن اوقات فراغت، اگر چه يك نياز ديرپاست و عمري به درازاي عمر بشر دارد، اما همواره در زمان هاى مختلف، أَشكال و صورت هاى گوناگون يافته و اين نياز را به يكي از جدي ترين دغدغه هاي انديشمندان، برنامه ريزان و كارگزاران اجتماعي تبديل كرده است. از جمله ويژگى هائى كه تفريح و سرگرمى در جامعه معاصر را از نوع سنتى آن متمايز كرده ، ويژگى همگاني بودن، ارتباط پيوستاري با فعاليت ها و اشتغالات جدي، وابستگي به برنامه ريزي ها و سياست گذاري هاي فرهنگي اجتماعي، هزينه بر بودن، تنوع بي حد و حصر، غلبه گونه هاي فردي بر أَشكال جمعي و هويت بخشي آن است.
 
يكى از كاركردهاى توسعه رسانه هاى جمعى به ويژه تلويزيون، پاسخ دهي به همين نياز اساسي و محوري با توليد و پخش برنامه هاي متنوع و مفرّح با هدف پركردن اوقات فراغت افراد، شكوفايي استعدادها، ارضا حس لذت جويي، تأمين نشاط و شادابي، رهانيدن موقت از فعاليت ها و دغدغه هاي فرساينده روزمره، مهارت افزايي، انتقال فرهنگ، و… است. از ابتداي ظهور رسانه هاي تصويري همواره كاركرد سرگرمي در جهت تأمين اهداف منظور، جزو برجسته ترين، مهم ترين، موثرترين و پر رونق ترين كاركردهاي اين رسانه ها به شمار آمده و حتي برخي انديشمندان از موضعي افراطي، فلسفه وجودي اين رسانه ها را به تأمين همين كاركرد محدود و منحصركرده اند.پاسخگوئى به اين نياز وقتى بخواهد با دين محك بخورد اين سوال را پيش مى آورد كه چگونه مي توان ضمن تبعيت از ارزش ها و هنجارهاي ديني و ضرورت اقدام در جهت اشاعه، تقويت و تعميق فرهنگ ديني، فرايند توليد و عرضه برنامه هاي سرگرم كننده متعارف را كه اقتضائات رسانه اي خاص خود را دارد، را برنامه ريزى نمود و مثلاً يك تلويزيون يا سيما يا اينترنت دينى داشت؟
 
از آنجا كه سرگرمی و تفریح، به عنوان یک نیاز یا خواسته غریـزي یـا یك ضرورت ناشی از جهان زیست اجتماعی انسان است، دين ، به صورت مشروط و مقید، نه تنها با آن مخالفتی ندارد کـه بـه اشکالی از آن نیز توصیه و ترغیب کرده است. سرگرمی حتی اگر مصداق “لهو” و “لعب” هم باشد، تنهـا مـواردي از آن که طبق معیارهاي دینی ،”لهو حرام ” تشخیص داده شود، ممنوع خواهد بود. امام كاظم(ع)فرمود:” برای خودتان بهره‌ای از نعمت‌های دنیا قرار دهید، بدین گونه که آنچه حلال باشد و خلاف مروت و اسراف هم نباشد، استفاده کنید، تا به واسطه این کار [رعایت حلال، انصاف، عدم اسراف] بر انجام دادن وظایف دینی موفق شوید، زیرا از ما نیست کسی که دنیایش را برای دینش ترک کند، یا دینـش را برای دنیا از دست بدهد!(تحف العقول/٤١٠). تفريح و سرگرمي در زندگي از چنان اهميتي برخوردار است که دست يافتن به لذائذ مشروع در رديف امور مربوط به معاش و معاد قرار گرفته و خاطر نشان شده است که مسلمان شايسته قسمتي از وقت خود را به جلب لذت هاي مباح اختصاص مي دهد و موجبات بهجت و انبساط خود را فراهم مي سازد و براي انجام وظايف ديني و دنيوي آماده مي شود.
 
 امام رضا(ع)فرمود: کوشش کنيد اوقات روز شما چهار ساعت باشد: ساعتي براي عبادت و خلوت با خدا، ساعتي براي تأمين معاش، ساعتي براي آميزش و مصاحبت برادران مورد اعتماد و کساني که شما را به عيوبتان واقف مي سازند و در باطن نسبت به شما خلوص و صفا دارند و ساعتي را به تفريحات و لذائذ خود اختصاص دهيد و از مسرّت و نشاط ساعت تفريح نيروي انجام وظايف ساعات ديگر را تأمين نماييد(فقه الرضا/٣٣٧).با توجه به تنوع تفريحات و سرگرمى هاى رسانه اي،ورزشى،هنرى و تكنيكى و فناورى هاى اينترنتى، شايد بتوان اين شاخص ها را براي تفريحات به ويژه در سده جديد، پيشنهاد نمود: عدم تناسب با مجالس لهو و لعب؛ عدم ايجاد غفلت؛ عدم طرب افراطى و مستانگى؛فايده مندى عقلائي؛ رعايت اعتدال و پرهيز از افراط؛عاري بودن از بدآموزي هاي فرهنگي، تربيتي واخلاقي. بـه هر حال، شکل مطلوب یک سرگرمی با معیارهاي دینی آن است که عـلاوه بـر عقـل عـاطفی، عقـل شناختی و ادراکی را نیز درگیر سازد تا اينكه به هرحال ابزارى باشد براي نشاط داشتن در انجام فرائض ديگر چون عبادات و كسب و كار و خدمات عام المنفعه و فعاليت هاى اجتماعى مفيد براي جامعه… 
 
 
 

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *