از بهترين فرصت ها براي پل زدن به معنويت، ياد مرگ است ،زيرا: “مرگ براي اندرز گرفتن،كافى است”(كَفى بالمَوتِ واعِظا، كافى٢٧٥/٢)؛ وقتى ويروس كرونا، سايه مرگ را بر سر مردم جهان افكند،ديديم كه چگونه پرده غفلت آنها را دريد و ملتمسانه دست به دعا برداشتند و به درگاه الاهى تضرع و إنابه بردند.وقتى يكى از اعضاي خانواده يا دوستان مى ميرد و بستگان او را تشييع مى كنند و در قبرى تنگ و تاريك رها مى كنند،هشدارى مى شود براي خودشان كه دير يا زود آنها هم چنين سرنوشتى خواهند داشت و تا مدتي كه اين صحنه در يادشان باشد، حالشان دگرگون است.اگر مرگ را درگاه حضور در محضر ربوبي براي رسيدگى به پرونده خود بدانيم،ياد مرگ،شوكى است بر ما كه آيا توان پاسخگوئى به اعمال و جرائم خود را داريم؟ آيا براي آخرتمان چيزى اندوخته ايم؟ آيا توان چشيدن عذاب را به عنوان كيفر اعمالمان داريم؟ اين است كه ياد مرگ فرصتى براي تحول خواهد بود اگر خوب بهره برداري شود…
محمد ادامه داد: يكى از بهترين رهنمودها در اين موضوع ،سخنان اميرمومنان به فرزندشان است: پسرم! دلت را با یاد مرگ آرام کن و از او اعتراف بگير براى رفتن و با بررسى تحولات ناگوار دنیا به او آگاهى بده…و آنچه که بر سر پیشینیان آمده است به یادش آور. در دیار و آثار ویران رفتگان گردش کن، و بیندیش که آنها چه کردند از کجا کوچ کرده، و در کجا فرود آمدند؛ از جمع دوستان جدا شده و به دیار غربت سفر کردند؛ گویا زمانى نمىگذرد که تو هم یکى از آنان باشى، پس جایگاه آینده را آباد کن؛ آخرت را به دنیا مفروش. پسرم! بدان تو براى آخرت آفریده شدى، نه براي دنیا؛ براى رفتن از دنیا، نه پایدار ماندن در آن؛ براى مرگ، نه زندگى جاودانه در دنیا؛ که هر لحظه ممکن است از دنیا کوچ کنى، و به آخرت در آیى. و تو شکار مرگى هستى که فرار کننده از آن، نجاتى ندارد؛ و هر که را بجوید به آن مى رسد؛ و سرانجام او را مى گیرد. پس، پسرم! فراوان بیاد مرگ باش و به یاد آنچه که به سوى آن می‌روى و پس از مرگ در آن قرار مىگیرى. تا هنگام ملاقات با مرگ، از هر نظر آماده باش؛ نیروى خود را افزون و کمر همّت را بسته نگهدار که ناگهان نیاید و تو را مغلوب سازد! مبادا دلبستگى فراوان دنیا پرستان، و تهاجم حریصانه آنان به دنیا، تو را مغرور کند؛ چرا که خداوند تو را از حالات دنیا آگاه کرده، و دنیا نیز از وضع خود تو را خبر داده، و از زشتىهاى روزگار پرده برداشته است...(نهج البلاغه،نامه٣١)
گفتم: تجربه نشان داده كه یاد مرگ؛ شهوت های نفس را می کشد؛ ریشه غفلت را مى بُرد؛باورمندی به وعده های خدای متعال را تقویت می کند؛سرشت و ضميرت را لطیف می نمايد؛ پرچم های هوسرانی را درهم می شکند؛آتش آزمندی را خاموش می کند؛ دنیا را در چشم انسان حقیر می گرداند.اما كاركردهاى مرگ : انفاق کنید قبل از اینکه مرگ اموالتان را بگیرد؛ تلاش تان را افزون كنيد چون فرصت زيادى نداريد؛ با مردم و اطرافیان مهربان تر باشيد؛دنيا طلبي خود را كاهش دهيد؛ از لحظات زندگى لذت ببريد و آن را توشه آخرت كنيد؛از گناهان توبه كنيد و حق الناسى كه بر عهده داريد به صاحبانش برگردانيد و بدى ها را جبران نمائيد؛آرزوهايتان را كوتاه كنيد تا وقتى مرگ به سراغتان آيد، آمادگى پذيرش آن را داشته و كاملاً مهيا باشيد؛نه اينكه با سهل‌انگارى و امروز و فردا نمودن و گفتن اينكه هنوز جوان هستم و وقت هست، در انجام كارهاى خير تساهل و تسامح كنيد كه ناگهان مرگ بيايد و از شما كارى بر نيايد…
هادى : براي بهره گيري از فرصت ياد مرگ،اين كارها پيشنهاد شده است: اهتمام به شركت در تشييع جنازه ها كه امام صادق(ع) فرمود:وقتی جنازه‌اي را به سوي قبرستان حمل مي‌كني، چنين پندار كه تو آن جنازۀ محمول هستي و از پروردگارت خواسته اى كه تو را به دنيا برگرداند و خداوند دعايت را مستجاب نموده و به دنيا بازگردانيده است، حال ببين چگونه اعمال خود را از سر می‌گیری(كافى٢٥٨/٣).ديگر رفتن به گورستان و زیارت مردگان است كه پيامبر خدا فرمود: به زيارت اهل قبور بروید و بر آنان درود و سلام بفرستید؛ زیرا این كار درس عبرتى براى شما مىشود (بحارالانوارج٧٩ص٦٤)؛ديگر تفكر در آيات الاهى و نشانه هاى آفاقى است كه پيامبر فرمود:”بهار را که دیدید، زیاد به یاد قیامت بیافتید”(تفسيركبير١٩٤/١٧) و نيز وقتی از خواب بیدار می شويد بگوييد خدا را شکر که ما را پس از مردن زنده کرد زیرا خواب یک مرگ سبک است که روح موقتا از بدن مفارقت مى كند اما کاملاً قطع نمی‌شود و اگر خدا اجازه بدهد، روح باز می‌گردد و گرنه مى ميرد(مكارم الاخلاق/٣٩)و ديگر حضور در مجالس وعظ و تذكر است كه فرمود:قلبت را با موعظه زنده كن(نهج البلاغه،نامه ٣١)…