“هركس اندوه و مشكلي را از مومنى برطرف نمايد خداوند در روز قيامت اندوه را از قلبش برطرف مى سازد”١؛ اين سخن امام رضا(ع) و روايات بسيارى كه از پيشوايان در اهميت مشكل گشايي از كار مردم آمده،انسان ها را به اين امر مهم دعوت و ترغيب مى نمايد: امام حسین (ع) گره گشایی از مشکل مردم را از نعمت‌های الهی می‌داند و می‌فرماید: ” بدانید نیازمندی هاى مردم که (به شما مراجعه مى‌کنند) از نعمت‌هاى الهى است؛ پس از نعمت ها خسته نشوید وگرنه این وظیفه خدمت رسانى به دیگران واگذار خواهد شد(و شما از اين فيض بزرگ محروم مى مانيد)٢.ابان بن تغلب از امام صادق (ع)سخن شگفتى را نقل مى كند كه آن حضرت فرمود:” هرکس خانه خدا را طواف کند، خداوند عزوجل ۶ هزار حسنه برای او می‌نویسد و ۶ هزار گناه از او می‌آمرزد و ۶ هزار درجه به وی عطا می‌فرماید و ۶ هزار حاجت از او برآورده می‌سازد. سپس فرمود: گره‌گشایی از کار یک مؤمن، ۱۰ برابر این طواف فضیلت دارد٣”!
تاكيد بر گره گشايي از كار مردم را با رواياتي ديگر دنبال كنيم:امام صادق(ع)فرمود:”هر مؤمنی که از مؤمنی که در فشار و سختی قرار گرفته گره گشایی کند خدا خواسته هایش را به آسانی در دنیا و آخرت تأمین نمايد”٤؛ و نيز:”هر که یک گرفتاری مؤمنی را بردارد خدا گرفتاری های آخرت را از او بردارد، و با دل خنک و آرام از گور بدر آید، و خدا یک نوش از شراب ناب بهشتی به او نوشاند”٥. و در مورد کسانی را که با وجود توانایی نسبت به مشکلات دیگران بی تفاوت هستند،فرمود:”هرگاه مؤمنی بتواند برادر خود را یاری رساند اما کمکش نکند، خداوند در دنیا و آخرت او را تنها گذارد”٦؛ و خطاب به مردى فرمود:” چرا ما را تحقیر می کنی”؟ آن مرد گفت: پناه می برم به خدا از این که شما و یا امری از امور شما را سبک بشمارم، پس حضرت به او فرمود:”وای بر تو، آیا ندای آن شخصی را نشنیدی که نزدیک جحفه از تو کمک خواست که او را به اندازه یک میل بر مرکبت سوار نمایی و او به خدا سوگند یاد کرد که خسته و وامانده شده است؟ به خدا سوگند! تو حتی سرت را بلند نکردی و او را تحقیر کردی، هر کس مؤمنی را خوار کند ما را تحقیر کرده و حرمت الهی را شکسته است”٧؛ و نيز:”اگر شخصی از شیعیان ما سراغ برادر خود رود و از او برای احتیاج خود کمک بخواهد و او با اینکه می تواند، او را کمک نکند، خداوند عزوجل او را به برآوردن نیاز دشمنی از دشمنان ما گرفتار می کند که به سبب آن او را در روز قیامت عذاب می نمايد٨.
مصاديق اين مشكل گشايي هم در حوزه غذا و مسكن و ازدواج و كار و اداي قرض قرض داران و…در روايات آمده است؛ براي نمونه: پيامبر خدا(ص) فرمود:”از با ارزش ترین کارها نزد خداوند متعال، شاد کردن مؤمنین است؛ مثل سیر نمودن آن ها، یا نجات دادن آنان از سختی ها و گرفتاری ها، یا پرداخت بدهی آنها”٩؛ و نيز فرمود:”برترین صدقه، صدقه زبان است”. پرسیدند: ای رسول خدا! صدقه زبان چیست؟ فرمود: “میانجی گری است که به سبب آن اسیری را آزاد کنی و از ریخته شدن خونی جلوگیری نمائی و امر پسندیده ای را به سوی برادرت بکشانی و امر ناخوشایند را از او دور کنی”١٠.گره گشايي فكرى و هدايت و نجات افراد از شبهه ها نيز از مصاديق مشكل گشايي هاست.امام صادق(ع) در مورد اين آيه قرآن كه مى فرمايد:”هر کس، شخصی را زنده کند، گویا همه مردم را زنده كرده و هر کس شخصی را بکشد، گویا همه مردم را کشته است”١١،فرمود:”تأویل بزرگ تر آیه این است که اگر کسی شخصی را از گمراهی به سوی هدایت برد، گویا او [بلکه گویا همه مردم ] را زنده کرده است و هر کسی شخصی را از هدایت به سوی گمراهی برد، به درستی که او را، [بلکه همه مردم ] را کشته است”١٢.
بنابر اين مشكل گشايي و نيكوكاري بايد بخش جدايي ناپذير از شخصيت انسان شود:امام رضا (ع)فرمود: به همگان، اعم از شايستگان و نااهلان نيكي كنيد؛ اگر كسي را نيافتي كه درخور و شايسته دريافت نيكي باشد تو به نيكي كردن سزاواري١٣.نيكي در برابر بدي: رسول خدا(ص) فرمود: آيا شما را از بهترين خُلق دنيا و آخرت آگاه نكنم؟ درگذشتن از كسي كه به شما ظلم كرده است، نيكي و احسان به كسي كه به شما بدي كرده و بخشيدن به كسي كه از شما دريغ داشته است١٤.تعجيل، تقليل و ترك منت: امام صادق (ع) فرمود: نيكوكاري كامل نمي شود، جز با سه خصلت؛ شتاب در آن، كم شمردن بسيار آن و منت ننهادن١٥.مخفي بودن: امام صادق (ع) فرمود: نيكوكاري به صلاح نمي گرايد، جز با سه چيز؛ اندك شمردن آن، مخفي كردن آن و شتاب در آن، زيرا آن‌گاه كه تو آن را اندك بشماري، نزد دريابنده بزرگش كرده اي و چون آن را بپوشاني آن را به كمال رسانده اي و هنگامي كه شتاب كردي، گوارايش كرده اي١٦…